PSALM 104:24-34, 35b

LEES

Raak stil voor die Here in gebed.

Lees die teksgedeelte deeglik deur, selfs 2 of 3 keer, hardop as dit kan. Wat tref jou? Let op vir temas in die gedeelte. Wat sê dit van God? Wat sê dit van mense? Wat sê dit van die wêreld? Skryf dit in jou joernaal neer.

PSALM 104:24-34, 35b

Ons gaan later in die jaar kyk na die eerste deel van Psalm 104. Ek gee dus steeds die hele Psalm, maar in my hantering fokus ek net op die laaste deel.

¹ Loof die Here, o, my siel! 

Here, my God, U is baie groot; 

U is met luister en glans beklee, 

² U wat Uself met lig omhul, 

soos in ‘n mantel, 

wat die hemel oopspan 

soos ‘n tentdoek. 

³ U is die een wat die balke 

van sy bokamers op die water oprig, 

wat wolke sy strydwa maak, 

wat op die vlerke van die wind beweeg; 

⁴ wat winde sy boodskappers maak, 

vlammende vuur sy dienaars; 

⁵ wat die aarde op sy 

fondamente vestig 

dat dit vir altyd en ewig 

nie wankel nie. 

⁶ Met oerwater het U dit 

soos met ‘n bokleed bedek; 

tot bo-oor die berge 

het die waters gestaan. 

⁷ Weens u dreiging 

het die waters gevlug, 

weens die geluid van u donder

op die vlug geslaan. 

⁸ Dit het oor berge gespoel, 

in valleie afgevloei 

na die plek wat U daarvoor 

bestem het. 

9 ‘n Grens het U gestel waaroor 

dit nie mag gaan nie; 

dit mag nie terugkeer 

om die aarde te bedek nie. 

¹⁰ Dit is U wat fonteine laat 

ontstaan in die spruite. 

Tussen berge vloei dit deur, 

¹¹ en gee al die diere van die veld water; 

die wilde donkies les hulle dors. 

¹² Langs die strome is die voëls 

van die hemel tuis, 

tussen die digte blare sing hulle. 

¹³ U is die een wat die berge 

laat drink uit sy bokamers; 

uit die vrug van u arbeid 

word die aarde versadig. 

¹⁴ Dit is U wat gras laat groei vir die vee 

en plante vir die mens om te verbou, 

om voedsel uit die aarde 

voort te bring: 

¹⁵ wyn wat ‘n mens se hart bly maak, 

olie om die gesig mee blink te maak 

en brood wat ‘n mens se hart versterk. 

¹⁶ Die bome van die Here word versadig, 

die seders van die Libanon 

wat Hy geplant het, 

¹⁷ waar voëls nesmaak 

en ooievaars in sipresse 

hulle tuiste het. 

¹⁸ Die hoë berge is vir die klipbokke, 

die rotsskeure is ‘n skuilplek vir dassies. 

19 Hy het die maan gemaak vir feestye; 

die son weet wanneer hy 

moet ondergaan. 

²⁰ U laat die duisternis aanbreek 

en dit word nag, 

wanneer al die diere 

van die bos rondsluip. 

²¹ Die jong leeus brul vir prooi, 

om hulle kos van God te vra. 

²² As die son opkom, keer hulle terug 

en gaan rus in hulle lêplekke. 

²³ Mense gaan uit vir hulle dagtaak, 

vir hulle werk tot die aand toe. 

²⁴ Hoe talryk is u werke, Here ! 

Alles is met wysheid deur U gemaak; 

die aarde is vol van wat aan U behoort. 

²⁵ Daar is die see, groot 

en na alle kante uitgestrek! 

Daar wemel dit van ontelbare diere, 

klein en groot; 

²⁶ daar vaar die bote, 

en die Leviatan wat U gemaak het 

om daarin te speel.

²⁷ Hulle almal sien op na U 

om vir hulle kos te gee op tyd. 

²⁸ Gee U vir hulle, raap hulle dit op; 

maak U u hand oop, 

word hulle versadig met wat goed is. 

²⁹ Verberg U u gesig, 

is hulle angsbevange; 

neem U hulle asem weg, 

vergaan hulle en keer terug 

na die stof wat hulle was. 

³⁰ Stuur U u asem, word hulle geskape. 

U gee die oppervlak van die grond 

‘n nuwe voorkoms. 

³¹ Mag die majesteit van die Here vir ewig duur; 

mag die Here Hom verheug in sy werke, 

³² Hy wat na die aarde kyk 

en dit bewe, 

wat aan die berge raak, 

en hulle rook. 

³³ Ek wil vir die Here sing 

solank ek leef, 

ek wil my God besing 

solank ek bestaan. 

³⁴ Mag my bepeinsing vir Hom 

aangenaam wees. 

Ek, ek sal my verheug in die Here.

³⁵ Mag sondaars van die aarde af verdwyn 

en goddeloses nie meer bestaan nie. 

Loof die Here, o, my siel! 

Halleluja! (2020-vertaling)

Teks en konteks

Psalm 104 is saam met Psalm 8, 19, 29 en 148 die vyf Psalms van die natuur of die skepping in die Psalmboek. 

’n Kenmerk van die Psalm is die afwisseling van die tweede persoon direkte aanspreekvorm van die Here as U, met die derde persoon indirekte aanspreekvorm Hy.  Die 1983 vertaling het gekies om alles in die tweede persoon direkte aanspreekvorm te vertaal met U, maar eintlik vind ’n mens U net in vers 1, 6-9, 13, 20, 24, 26-30 en Hy/Hom in vers 2-5, 16, 19, 31-35.  In die res van die Psalm word óf een van die twee veronderstel óf dit nie gebruik nie óf die naam van God alleen gebruik as aanspreekvorm (vers 21, 31, 33, 34, 35).

Die Psalm toon ook ooreenkomste met ’n Egiptiese lied van Amenhotep IV uit die vroeë 14de eeu v.C. wat handel oor die son, wat as die god Aten aanbid is (jy kan dit hier lees).  Die ooreenkomste lê in die beskrywing van water in vers 10-13, die versadiging van voëls en diere in vers 11-14, die beskrywing van die leeus in vers 20-21, die beskrywing van die sonsopkoms in vers 21, die beskrywing van arbeid in vers 23, die beskrywing van die skepping in vers 24, die beskrywing van versorging in vers 27 en die beskrywing van God wat lewe gee in vers 29-30 (vgl. Allen in die Word kommentaar reeks).

Dit is egter net generiese ooreenkomste omdat dit in die breë oor dieselfde tipe natuur onderwerpe handel.  Psalm 104 gaan ook sy eie weg op in die interpretasie van wat in die natuur en skepping gebeur het.  Die groot verskil in die twee gedigte lê in die feit dat die Here in Psalm 104 as Skepper aanbid word wat lig, waarvan die son maar ’n deel is, soos ’n kleed aantrek (vers 2) en die son self in die Egiptiese lied die god is wat aanbid word. 

Die son is dus ’n objek in Psalm 104 maar die subjek in die Egiptiese lied.  Dit is die diep en radikale verskil wat regdeur gehandhaaf word.  In die Psalm is God die Skepper.  In die Egiptiese lied is die son die skepper.  Daar is ook ander verskille in bv. die betrokkenheid van God by die skepping van die mens in Psalm 104 wat afwesig is in die Egiptiese lied, maar vergelyk dit self by die skakel hierbo.

Dit is boonop duidelik dat die inspirasie vir Psalm 104 uit Genesis 1 se skeppingsverhaal kom deurdat die volgorde van die onderwerpe wat in die Psalm aangespreek word in die breë met die Genesis gedig ooreenkom: lig, water, plante, son en maan, seediere, kos voorsiening.  Dieselfde woordeskat word ook gebruik as in Genesis 1 vir die ooreenstemmende begrippe en dieselfde tipe teologie rondom God as Skepper en nie as deel van die skepping nie, word in beide gehandhaaf.

Daar is baie maniere om hierdie lofpsalm in te deel.  Ek kies vir ’n eenvoudige ses-deling wat vier dinge uitspel waarvoor die Here geloof en geprys moet word, en afgerond word met ’n gebed vir God en ’n verbintenis tot lofprysing aan Hom:

1. God het die hemel en die aarde gemaak – vers 1–4.
2. God het die aarde bewoonbaar gemaak (water) – vers 5–13.
3. God het die aarde leefbaar gemaak (voedsel) – vers 14-24.
4. Alles en almal is van God se versorging afhanklik – vers 25-30.
5. Mag God Hom bly verheug in sy werke – vers 31–32.
6. Ek sal die Here loof solank ek leef – vers 33–35.

Ek lewer net kommentaar op die laaste drie dele.

4.  Alles en almal is van God se versorging afhanklik – vers 25-30

Die gedagtegang begin by vers 24: “Hoe talryk is u werke, Here! Alles is met wysheid deur U gemaak; die aarde is vol van wat aan U behoort.” Die vers is beide ‘n afsluiting van die vorige deel as die inleiding vir die volgende deel.

Wat die Psalmis laat uitroep: “Hulle almal sien op na U om vir hulle kos te gee op tyd..” (vers 27).  Dit geld die seediere, en die seevaarders, selfs die oer seedier die Leviatan.  Alles kom uit God se hand – versorging en die lewe.  Sonder God se guns is geen lewe moontlik nie.  Hy is die soewereine Skepper Heer.  Hy is ook die soewereine Voorsiener Heer.

5.  Mag God Hom bly verheug in sy werke – vers 31–32

Dit laat die Psalmis die hoop en gebed uitspreek dat God tog sal voortgaan om Hom te verheug in sy werke, soos dit van Hom in die Genesis 1 gedig vertel is.  Mag Sy Majesteit vir ewig duur, soos ook sy blydskap in sy Skepping, al is sy blik ook dreigend en donderend.

6.  Ek sal die Here loof solank ek leef – vers 33–35

Hy sluit af met die verbintenis om van sy kant af die Here te loof en prys.  Dit is waarvoor hy bestaan.  Soos hy elke woord in lofprysing aan die Here moet opdra, so moet elke gedagte (bepeinsing, besinning) van hom in die eerste plek vir die Here, soos ’n geurige offer, aangenaam wees.  Hy wil hom verheug in die Here sy hele lewe lank, met woorde en gedagtes.

Net voor hy afsluit met die laaste “Ek moet die Here prys!  Halleluja!” kry hy dwarsklap in na die sondaars en goddeloses vir wie hy tot nie-bestaan verwens.  Hulle is ’n klad op God se goeie skepping en verdien nie om in die ruimte wat God geskep het, te gedy nie.  Die implikasie is dat hulle voortbestaan God se goeie Skepping in gedrang kan bring (Allen).

Boodskap en betekenis

Psalm 104 loof God vir die bewoonbare en leefbare ruimte wat Hy met die Skepping vir alles wat leef en beef gegee het, in die besonder deur water en voedsel wat versadig en lewe moontlik maak.  Hy is nie net Skepper nie, maar ook Voorsiener, en bly dit vir ewig en altyd: “Hulle almal sien op na U om vir hulle kos te gee op tyd.” (vers 27).  Daarom bid Hy dat God vir ewig bly sal wees oor sy handewerk en verbind hy hom om dié God te prys in woorde en gedagtes solank hy leef. Dit vul my gedagtes en word my refrein vir hierdie dag: “Here, my God, U is baie groot.”  (vers 1) Inderdaad.

LUISTER

Dink na oor wat God vir jou hiermee wil sê. Waar raak hierdie gedagtes jou lewe in die praktyk? Wat vra dit van jou? Wat belowe dit vir jou? Wat moet jy dink of doen daarmee? Wat is die kern van die boodskap van dié teks vir jou dag en lewe? Dit help jou sin maak van jou eie ervarings in die lig van God se Woord.

LEEF

Besluit hoe jy daarop gaan reageer. Sê dit vir die Here in gebed. Skryf dit in jou joernaal. Geniet Sy teenwoordigheid. Laat die boodskap wat God jou gee met jou saamgaan deur die dag. Leef dit uit.