Die eerste geloofsgewoonte fokus op selfondersoek. Dit lê jou diepste motiverings en bedoelings in die lewe bloot sodat jy deur God se krag daarvan verlos kan word.  Dit word veral verbind aan Ignatius van Loyola, ʼn Jesuïet wat ’n hele paar verskillende maniere van daaglikse ondersoek ontwikkel het wat gelowiges persoonlik en in ’n groep kan gebruik.

Deur die daaglikse ondersoek soek jy om God se teenwoordigheid in die alledaagse gebeure in jou lewe en in ander mense se lewe te sien (Fil. 1:9-10; Kol. 1:9).  Dit sluit in om van God se teenwoordigheid bewus te word; om die gebeure van die afgelope dag te deurdink; om te let op jou emosies oor hierdie gebeure – sowel die positiewe as die negatiewe gevoelens; om te let op wat jou getroos en wat jou geruk het; om te vra na God se perspektief daarop; om na te dink oor waar jy die sterkste verbintenis met God beleef het – en waar nie; om jou begeertes deur gebed en smeking na God toe te bring sodat sy vrede jou hart en gedagtes tot rus kan bring (Fil. 4:6-7).

Deur die eeue is daar drie basiese dinge geïdentifiseer wat veral in dié proses gebeur.  Jy raak bewus van jou hoogmoed, wellus en gierigheid en word daarvan verlos.

• Eerstens raak jy bewus van hoogmoed (pride). Dit gaan hier oor ’n beheptheid met jouself, jou vermoëns en jou mag. Dit gaan veral oor die gewoonte om jou belange voortdurend bo ander mense s’n te stel, ook in jou verhoudings. Jy raak bewus daarvan dat jy geneig is om jou status en vermoëns net tot jou eie voordeel te gebruik.
• Tweedens raak jy bewus van wellus (lust). Hier gaan dit oor ʼn beheptheid met ervarings en genot, en nie net seksueel nie, maar met enigiets wat ten diepste ’n obsessie met ervarings of genot weerspieël. Dit gaan oor genot ter wille van die genot self.
• Derdens raak jy bewus van gierigheid (greed). Dit gaan hier nie net oor ʼn beheptheid met jouself, jou genot en jou ervarings nie, maar ook oor ’n obsessie met besittings en die mag wat daarin opgesluit lê, wat die teenoorgestelde van selfontlediging is. Lees meer hieroor in Richard Foster se boek Money, sex, and power.

Soos jy van dié dinge verlos word, raak jy al hoe meer bewus van God se leiding in jou lewe en kan jy Hom met baie meer volharding gehoorsaam.

Jy kan hierdie geloofsgewoonte deur die volgende geloofspraktyke beoefen (die skakels sal mettertyd op die webtuiste bygevoeg word, soos ek dit publiseer – jy sal dit ook in jou Inbox kry). Onthou, werk eers vir twee weke met die eerste een, Stop, Neem waar, Luister. Daarna die gebed van die hart ensovoorts:

1. Stop, Neem waar, Luister
2. Gebed van die hart
3. Daaglikse of weeklikse tye van afsondering en stilte
4. Eenvoud
5. Selfbeheersing

Hier is nou die eerste manier om dié geloofsgewoonte te beoefen. John Ackerman se bekende weergawe: Stop … Look … Listen:

Stop: Hou op met die dinge waarmee jy besig is en begin dink.

Probeer só sit dat jy deur ʼn venster kan kyk of gaan sit of stap buite. Jy kan ook kniel. Om jou te help stil word, kan jy op jou asemhaling fokus. Wanneer jy jou asem uitblaas, herhaal hierdie woorde in jou gedagtes: “Ek gee my aan U oor.” Wanneer jy jou asem intrek, herhaal hierdie woorde in jou gedagtes: “Ek wil luister.”

Neem waar: Dink terug aan die gebeure van die afgelope dag.

Het jy iets ontvang wat goed of onverwags was? Dink rustig hieroor na en waardeer dit. Probeer om, ten spyte van al die slegte nuus wat jy elke dag hoor en ervaar, die goeie in jou buurt, jou gemeenskap, jou land en in die wêreld raak te sien. Herinner jouself daaraan dat jy nie die middelpunt van die heelal is nie. Dink ook aan die pyn wat jy al ervaar het. Jy was soms self hiervoor verantwoordelik. Vra vergifnis. Ondersoek die aard van jou pyn. Gaan dit regtig oor jou? Is dit regtig so belangrik? Of is jy vasgevang in iets waarvan die Here jou moet vrymaak? As iemand jou te na gekom het, bid dat jy hom of haar sal kan vergewe. Dink ook aan die pyn in die wêreld. Bid vir dié wat daardeur geraak word.

Luister: Fokus op insig, ingewings of gewaarwordings wat jy ervaar het of op ʼn prentjie, ʼn lied of ʼn gedig wat by jou opkom.

Vra jou af of dit jou troos, seën of ontstel. Dink na oor wat God daardeur vir jou wil sê. Bid om helderheid, oortuiging en vrede te ontvang. Skryf jou gedagtes in jou joernaal neer sodat jy mettertyd kan agterkom hoe die Here besig is om jou deur herhalende insigte en ingewings te lei. Wees gehoorsaam aan die lig wat jy ontvang. Gaan leef dit!

Dit is die geloofsgewoonte wat jy nou vir die volgende twee weke getrou gaan beoefen.

Opmerkings hieroor

​Iemand vertel oor sy ervaring met dié geloofsgewoonte:

“Ek het ‘n interessante ervaring ​gehad ​die afgelope tyd​ met my daaglikse ondersoek​.   ​Ek het een oggend wakker ​geword ​met die woord ​​heilig​ in my gedagtes​.  Dit ​het gou ‘n refrein ​geword ​wat my lewe rig , soos ek daaroor nagedink het in my daaglikse ondersoek​​.  Ek ​lees dit ​nou ​oral​s​, in ​die ​Psalms​ (hy gebruik Bybelskool.com se materiaal)​, ​en in my ​Bybelstudie​ (hy volg die gemeente se preekprogram).

Dit raak ​vir my ​’n soort lewensreël. ​Dit help my ook ​om ​bewus ​te ​bly van die Here, elke keer as ek ​deur die dag ​daaraan dink. Dit help my ​selfs ​op ‘n vreemde manier om ander goed reg te doen, bv. ​terwyl ek h​erstelwerk​ doen in my huis en die meenthuis kompleks waar ek woon​. Ek ​het nou ‘n paar keer ervaar hoe ek, terwyl ek besig is met iets en daarmee sukkel, gedagtes ​kry ​hoe ​ek dit anders  kan doen, en dan werk dit​!​ Ek ​begin nou ​selfs wag ​daarvoor ​en beplan vir sulke ingewings​.  Ek lewe ​net al hoe ​meer bewus. ​

Dit het my laat dink aan ‘n sokkerafrigter onderwyser wat my jare gelede geleer het: ​‘stop, think, kick.’​ Dit is ​hoe ‘n mens in sokker sorg dat jy nie net die bal ​beheer​ nie (stop), maar sorg dat jy die bal op die beste manier (think) hanteer, hetsy deur self te dribbel of na ‘n spanmaat in ‘n beter posisie uit te gee (kick)” ! ​En dit is nog maar twee weke!​”​

Die gebed van die hart – centering prayer of breath prayer – help jou om voor God tot rus te kom.  Dit help jou om al hoe meer “sonder ophou te bid” (1 Tess. 5:17).  Dit help veral om nie net op die inhoud (verwagtings, versoeke) van jou verhouding met God te fokus nie, maar om regtig in gemeenskap met Hom te kom.   Só kan jy in gemeenskap met God bly regdeur jou lewe.

Dit behels meesal die herhaling van ’n eenvoudige een-sin gebed – baie keer ’n sin of frase uit die Bybel – wat jou behoefte aan God uitdruk en jou help om op Hom te fokus.  Jy kan jou eie teksvers kies om in jou gebed van die hart te gebruik (Ps. 37:4-5 of Matt. 11:28 bv.).

Die gebed wat egter tradisioneel die meeste gebruik word, is die Jesus gebed: “HereJesus Christus, Seun van God …  wees my genadig, ’n sondaar.”  Die eerste frase word baie keer gebid terwyl jy inasem.  Die tweede frase word dan gebid terwyl jy uitasem.

Hier is ʼn paar voorstelle om jou gedagtes te prikkel:

• Kies ’n tyd van die dag wat vir jou die beste sal werk.  ’n Kwartier is ’n goeie tyd om mee te begin.
• Kies ’n plek waar jy nie onderbreek sal word deur telefone of jou huismense nie.
• Gebruik simboliekom jou te herinner dat dit ’n spesiale tyd met die Here is.  Steek bv. ’n kers aan of hang vir jou ’n mooi skildery.
• Stel miskien ’n wekker vir die tyd wat jy gaan besig wees – bv. ’n kwartier – sodat jy glad nie op die tyd hoef te fokus nie.
• Sit gemaklik met jou voete plat op die grond, jou knieë nie hoër as jou heupe nie en laat rus jou hande gemaklik in jou skoot.
• Raak bewus van watter gevoelens daar in jou hart is. Erken dit. Gee dit aan die Here (draai simbolies jou handpalms onder toe) sodat jy volledig dáár kan wees.
• Kyk na jouself deur die oë van God (draai simbolies jou handpalms na bo). Dink daaroor dat God bly is oor jou. Geniet die ervaring van God se rus en vrede.
• Bid dan die Jesus gebed. Bid: “Here Jesus Christus, Seun van God,” terwyl jy inasem. Bid: “Wees my genadig, ’n sondaar,”  terwyl jy uitasem.
• Hou daarmee voltot aan die einde van die tyd wat jy daarvoor afstaan.
• Gedagtes sal opkom by jou wat jou aandag wil wegneem van jou gefokusde gebed. Hou net aan met die Jesus gebed.  Dit sal help om dié indringer gedagtes te laat vervaag.
• Baie spesifieke gedagtes oor iemand of ‘n saak sal ook soms opkom by jou, veral later in jou gebed, waarvan jy sal besef dat dit belangriker is as die indringer gedagtes. Gee dit vir die Here terwyl jy steeds aanhou met die Jesus gebed.  Skryf dit na die gebedstyd neer en hanteer dit verder.  Jy kan of verder daaroor bid, of kontak maak met die persoon, of beplan hoe jy gaan optree.
• In jou gebed sal jy tye van eenheid met die Here beleef — ‘n diep vrede en tevredenheid; ‘n ervaring van veiligheid en rus; ‘n gevoel van liefde en eenheid met God in sy teenwoordigheid — wat met tyd langer en intenser sal word. Dit is die doel van die Jesus gebed wat jou al hoe meer in sy teenwoordigheid sal intrek.
• Jy kan die gebed ook aanvul deur vir ander mense of ’n saak wat die Here op jou hart lê te bid. Bid eers dat die Here jou lei wat om te bid.  Formuleer dit in een-sin wat jy as die gebed van die hart kan bid.  Maak dié gebed dan jou eie deur dit te gebruik op dieselfde wyse as die Jesus gebed.

Ons lees in Handelinge 3 dat Petrus en Johannes tempel toe is vir die gebedstyd. Dit was die gebedstyd om 15:00 die middag (die negende uur van sonop af), een van die drie vaste daaglikse gebedstye van die Jode.

Die Here gebruik dié dag hierdie gebedstyd op twee besondere maniere. Op pad daarheen lei Hy hulle eerstens om ’n verlamde man in sy Naam te genees. Dit word tweedens ’n kragtige getuienis aan die volk by die tempel waarop nog 2 000 mense tot bekering gekom het. Die tempel was nie verniet die huis van gebed genoem nie (2 Kron 6:19-21; Jes 56:7; Mark 11:17; Matt 21:13; Luk 19:46)! Die getal Christene is só deur die Here aangevul tot 5 000 gelowiges (Hand 4:4).

Dit is ook waarskynlik onder andere hierdie vaste gebedstye wat as een van die vier vernaamste geloofsgewoontes van die vroeë Christene genoem word. Lukas skryf dat hulle gefokus het op die gebede saam met die leer van die apostels, die onderlinge verbondenheid, en die gemeenskaplike maaltyd (Hand 2:42). Die gebede het hierdie vaste gebedstye ingesluit.

Regdeur Handelinge lees ons daarom dat die vroeë kerk in gebed volhard het (Hand 1:14; 2:42; 3:1; 4:23-31; 6:4,6; 9:11; 10:4,9,31; 12:12; 13:3; 14:23; 16:25; 20:36; 21:5; 28:8). Dit was ’n lewensbelangrike verbintenis aan God, mekaar en hulle roeping in hierdie wêreld.

Benewens die vaste gebedstye was daar natuurlik ook vaste Bybelse gebede wat hulle gebruik het:

• Uit die Skrifte het hulle byvoorbeeld die Psalms gebid en gesing (Mark 14:26; Matt 26:30 [Een van die Hallel Psalms, Ps 113–118]; Kol 3:16).
• Uit Jesus se onderrig het hulle die Ons Vader as modelgebed gebruik (Matt 6:5-15; Luk 11:1-13).
• Uit Paulus se briewe kon hulle vier van die lewensveranderende gebede gebruik wat Hy vir en namens hulle gebid het (Ef 1:17-19; 3:14-21; Fil 1:9-10; Kol 1:9-12).

Daar was natuurlik ook spontane gebede soos ons op talle plekke lees (bv Hand 4:23-31).

Al hierdie tipe gebede het dus Bybelsgesproke hulle plek in die Christelike lewe. Soos Paulus ons aanraai: “Doen dit alles biddend en smeek God by elke geleentheid deur die Gees. Wees waaksaam en bid gedurig vir al die gelowiges.” (Ef 6:18).

Beproef drie vaste gebedstye

Ek wil jou dus aanmoedig om die idee van vaste gebedstye te beproef. Vir dié wat op reis is met die geloofsgewoontes is dié ‘n bonus!

Ek gee hier my eie drie voorbeelde daarvan met die volledige Bybelteks wat jy kan gebruik. Jy kan dit in hierdie bydrae op jou selfoon lees of die pdf aflaai om uit te druk.

Laai dit hier af in pdf formaat: Drie vaste gebedstye.pdf

In ons gejaagde lewe is dit eintlik noodsaaklik om tye van “afsondering en stilte” opsy te sit om tyd met die Here alleen te spandeer. Dit is die oorspronklike bedoeling van “stiltetyd”.  Ons volg hierin die voorbeeld van die Here Jesus wat ‘n gewoonte daarvan gemaak het: “Hy het Hom altyd weer in eensame plekke afgesonder om daar te bid.” (Luk. 5:16; vgl. ook Mark. 1:35; Luk. 4:42).

Sonder dat ons egter doelbewus moeite doen om genoeg tyd te maak daarvoor – tyd waarin ons nie onderbreek word deur enigiets nie – sal ons nie hierin slaag nie.  Die wonder is egter dat as ons dit reg kry om tyd te vind om gereeld “afsondering en stilte” te beoefen, ons nie net sal vind dat dit ‘n tyd raak waarin ons van die ander geloofsgewoontes kan beoefen nie, maar dat ons inderdaad die Here daar sal ontmoet.

Hier is ‘n paar voorstelle om jou gedagtes te prikkel en jou eie tyd van “afsondering en stilte” te skep:

• Begin om óf daagliks (vyftien minute of langer) óf weekliks (‘n halwe dag of meer)  tyd opsy te sit vir “afsondering en stilte”.   Hou daarby sodat jy in ‘n gereelde ritme kan kom.
• Moet veral aanvanklik nie die tyd spandeer om te lees of selfs te luister na musiek nie. Dit sal jou steeds oorlaai met inligting.  Jou fokus is om stil te raak voor die Here en in sy teenwoordigheid te kom. Gemeenskap met Hom is die mikpunt van “afsondering en stilte”.
• Fokus op die gedagtes en gevoelens wat God in dié tyd by jou losmaak, beide die verontrustende ervarings sowel as die bevestigende ervarings. Luister na wat God daardeur vir jou wil sê.
• Laat jou gebede uit die gedagtes en gevoelens van hierdie stilword voor die Here voortvloei. Van die diepste werk wat God in ons binneste doen, gebeur in sulke tye van “afsondering en stilte”.
• Indien daar in jou omgewing moontlikhede is om ‘n retraitete onderneem, kan dit baie help om dié proses te begin.
• Mettertyd kan jy ander geloofsgewoontes deel van hierdie stiltetyd maak– daaglikse ondersoek, joernaal, geestelike lees ensomeer.  Maar as jy dit te gou doen, sal die voordeel van stilwees vir jou verlore raak.