Genesis 36 – Esau verlaat die beloofde land en slaan sy eie koers in

Hierdie hoofstuk bevat die vierde kort fase van die verbondsgeskiedenis (hoofstuk 12-50) soos dit telkens met die frase: “die familiegeskiedenis”, in Genesis aangedui word.  Die eerste fase was dié van Tera waarin die verhaal van Abraham egter heeltemal oorheers het aangesien hy die volle pad tot in Kanaän aangedurf het.  Die tweede fase was dié van Ismael wat net kort vertel is, aangesien hy nie in Kanaän bly woon het nie, maar in Arabië.  Die derde fase was die verhaal van Isak waarin die verhaal van Jakob baie prominent was wat geëindig het met Jakob weer terug in die land ná sy omswerminge in Haran.

Hierdie vierde fase van die verbondsgeskiedenis word ook kort vertel en fokus op die nageslag van Esau wat uiteindelik ook nie in die land Kanaän agter gebly het nie, maar hulle eie grondgebied in Seïr betrek het, die gebied van die latere Edomiete.  Die frase word hier twee keer gebruik, maar handel oor dieselfde nasie.  Die volgende hoofstuk sal die vyfde en laaste fase van die verbondsgeskiedenis vertel, die verdere geskiedenis van Jakob waarin Josef ‘n prominente rol gaan speel.

Dit is duidelik dat die ontwikkeling van die families vir Genesis belangrik is, veral die families van die uitverkore geloofsgemeenskap van Israel.  Daarom word die geslagsregisters van beide die “verkose” families en die “verwerpte” families aangegee, maar met die verskil dat die “verkose” families se verhale ook vertel word, maar net die geslagslyste van die “verwerpte” families aangegee word.  Die verkose families raak dus daarmee deel van God se verhaal met hierdie wêreld.

Die familiegeskiedenis van Esau word in vier afdelings hanteer.

1. Esau se direkte familiegeskiedenis – 36:1-19
2. Die nageslag van Seïr – 36:20-30
3. Die konings van Edom – 36:31-39
4. Die Stamhoofde van Esau – 36:40-43

Kort bespreking

1.  Die name van die drie vroue wat hier aangegee word, verskil van die drie name vir Esau se vroue in Gen. 26:34 en 28:9. Daar is gesê dat Esau getrou het met Jehudit dogter van Beëri, en met Basemat dogter van Elon, sowel as met Magalat dogter van Ismael, Abraham se seun.  Sy was die suster van Nebajot.  Hier word gesê dat Esau getrou het met Ada dogter van Elon en met Oholibama dogter van Ana, dogter van Sibonen en met Basemat dogter van Ismael en suster van Nebajot.

Dit kan wees dat hier verskillende tekstradisies agter die verskille in name lê of selfs dat die vroue meer as een naam gehad het.  Die belangrike punt om hierdie vroue se afkoms weer te beklemtoon, is om aan te dui dat Esau – en ook Ismael – met die plaaslike bevolking ondertrou het wat hulle vatbaar gemaak het vir afgodery en onsedelikheid.

Die “uitverkore” families het deurgaans dié uitdaging die hoof gebied, hoewel daar ook soms afdwalings was, soos ons onder andere in hoofstuk 38 gaan lees in die verhaal van Juda wat met Bat-Sua, die Kanaänitiese vrou, trou en toe met die uitgeslape Tamar, waarskynlik ook ‘n Kanaänitiese vrou, te doene gekry het.  Hoewel die latere wet dié voorvaderlike gebruik om nie met Kanaäniete te ondertrou nie, vasgelê het (Deut. 7:3), het Tamar haar met haar optrede skielik binne die Messiaanse lyn bevind. Wonderlike uitkoms!

2.  Die name van die seuns en kleinseuns wat vir Esau gebore is, kom ooreen met die geslagsregister wat in 1 Kronieke 1:35-42 aangegee word sowel as die konings en stamhoofde wat hier genoem word wat ooreenkom met die lys in 1 Kronieke 1:43-54. Dit bevestig die oorlewering hiervan as gesagvol.

3.  Esau se nageslag se verkiesing van konings lank voor Israel dieselfde gedoen het, is betekenisvol. Koningskap in Israel was ‘n laat ontwikkeling en op versoek van die volk, soos die verhaal van Saul vir ons uitwys. Dit is ook duidelik dat hierdie lys van Edomitiese konings wys dat die konings mekaar nie direk opgevolg het nie. Elke keer is daar ‘n ander stad betrokke en die konings se name kom nie ooreen met die vorige koning nie.  Dat daar later net met stamhoofde geregeer is, is waarskynlik aan die veldtogte van Dawid te wyte, wat Edom aan hom onderhorig gemaak het (1 Kron. 18:13; 2 Sam. 8:13-14).

4.  Die verdere belang van die geslagsregister van Esau op dié punt in die verhaal is om die historiese verbintenis van Israel aan sy buurvolkere te beklemtoon. Hoewel Esau – en ook Ismael – nie die uitverkore seuns in terme van die Godsvolk was nie, is hulle steeds deel van die antieke verhale van die oorsprong van die Godsvolk.  Die geskiedenis van Israel kan dus ook nooit losgemaak word van dit wat rondom hulle gebeur nie, selfs vandag nog.

5.  Die belangrikste punt van hierdie eerste beskrywing van Esau se geslagsregister is waarskynlik dat dit die trek na ‘n ander land verduidelik. Daarmee het hy enige reg op die beloofde land verbeur.  Hy het met sy vrouens en sy seuns en dogters en al die mense by hom sowel as met sy kleinvee en grootvee en al sy besittings wat hy in Kanaän bymekaargemaak het, weggetrek na ’n ander land toe, weg van sy broer Jakob af.

Die rede wat aangegee word, is dat hulle twee se besittings te veel was, sodat hulle nie saam kon boer nie.  Die land waar hulle as vreemdelinge gebly het – let op die belangrike feit van “vreemdelingskap” na al die jare in die land! – kon nie hulle vee dra nie.

Die feit is egter dat Esau, die voorvader van die Edomiete die beloofde land verlaat het en in die Seïrberge gaan woon het. Enige aanspraak op die beloofde land word daarmee versaak, soos hy in der waarheid ook afstand gedoen het van sy eersgeboortereg.