Job 1 – Sal Job vroom bly, al word hy sonder rede geruïneer?

Die boek Job begin in hfst. 1-2 met die vraag na vroomheid in ‘n situasie van verlies.  “Sal Job vroom bly, al word hy sonder rede geruïneer?”  Aanvanklik neem die Satan al Job se goed sonder rede van hom weg (hfst. 1).  Daarna is dit sy gesondheid wat sonder rede van hom af weggeneem word (hfst. 2).

Die antwoord wat in Job se lewe uitspeel, is dat hy vroom bly, selfs al word hy sonder rede geruïneer, en al is hy onbewus van die oorsake van sy ellende.  Job sê oor sy verlies: “’As ons die goeie van God aanvaar, moet ons nie ook die slegte aanvaar nie?’  Onder alles het Job met geen woord gesondig nie.” (2:10).

Die vraag na sy vroomheid in verlies en die antwoord hierop word op dramatiese wyse in vyf tonele in die twee hoofstukke vertel.

• Die eerste (1:1-5), derde (1:13-22) en vyfde (2:7-13) tonele beskryf die situasie en ervarings vanuit die perspektief van Job en sy mense.
• Die tweede (1:6-12) en vierde (2:1-6) tonele beskryf die situasie uit die perspektief van God in ‘n gesprek met die Satan.

Job is natuurlik heeltemal onbewus van wat in God se teenwoordigheid gebeur.  Net ons, die lesers, word daaroor ingelig.

Die laaste hoofstuk van die boek vorm eintlik die sesde en sewende toneel van dié vertelling waarin God ná sy openbaring van Homself aan Job (hfst. 38-42:5), die twee perspektiewe bymekaar uitbring.  Hy tree toe tot Job en sy mense se wêreld en gebruik nie net vir Job om versoening vir sy drie vriende te doen nie (42:6-9), maar verander Job se situasie ook totaal.  Job se einde is twee maal beter as sy begin (42:10-17).

Job is vroom en opreg – 1:1-5 – Eerste toneel

Soos ons al gesien het, was Job nie ‘n Israeliet nie, maar van die land Us, ‘n gebied wat óf met die Arameërs in die Noord-ooste (Gen. 10:23; 22:21) óf met die Edomiete (Gen. 36:28) in die Ooste van Israel af verbind word.

Vier eienskappe van Job se lewe word uitgelig: vroom (tâm: pure, perfect, “honest inside and out” – The Message), opreg (jâshâr: right, just, “a man of his word” – The Message), godvresend (jerê’ êlôhîm – “ontsag vir God”), en kwaadafwykend (sâr mêrâ^c – “wegdraai van die kwaad”).  Die skrywer beskryf sy verlede só (1:1), en God beskryf sy teenswoordige lewe só (1:8).  Sy rykdom en invloed in sy gemeenskap word ook uitgelig.  Hy was werklik ‘n besondere mens – uiterlik en innerlik.

Dis merkwaardig dat die sewe seuns elke dag van die week om die beurt fees gevier het!  Dit is hoe vers 4 verstaan moet word.  Telkens is die drie dogters ook daarheen uitgenooi.  Dit beteken nie dat hulle noodwendig hulle pa se goed deurgebring óf losbandig gelewe het nie.  Hulle het egter die lewe absoluut ten volle geniet.  Elke dag.  Elke week.  Elke maand.  Elke jaar.

Net so merkwaardig is dat Job telkens op die dag na ‘n week van feesvieringe, d.w.s. die Sondag, die eerste dag van die volgende week, vir hulle versoening gedoen het met die brandoffers wat hy namens hulle geoffer het.  Sy kinders se vroomheid en erkenning van God word nie genoem nie.  Hulle plesier in die lewe staan voorop.

Let op dat Job bang was dat hulle die Here sou vloek in hulle gedagtes.  Die Hebreeuse woord bârak word gebruik wat meesal in die betekenis van seën gebruik word, maar in hierdie konteks die betekenis van vloek dra.  Dit is ook die waarskynlike betekenis van dieselfde woord in die mond van die Satan sowel as Job se vrou.

Die Satan is skepties oor Job se vroomheid – 1:6-12 – Tweede toneel

Die “hemelwesens” wat hier genoem word, word in die Hebreeus as “seuns van God” aangedui.  Ons sal hulle weer aantref in Job 38:7.  Dié frase kom ook in Gen. 6:2,4 voor.  Die frase “seuns van …” word hier doodgewoon gebruik om die “hemelwesens” wat aan God behoort, aan te dui.

Interessant genoeg word gelowiges in die NT die “seuns van God” genoem (Luk. 20:36; Rom. 8:14; Gal. 3:26), d.w.s. dié mense op aarde wat aan God behoort – dit sluit uiteraard mans en vroue in.  Dié frase dui op die besondere status van gelowiges.  Dit neem reeds nou ‘n aanvang aan, weens die inwoning van die Gees, maar sal eers in die toekomstige bedeling tot volle openbaring kom.

Die woord satan beteken in Hebreeus teenstander.  Dié betekenis van teenstand word hier beklemtoon deur telkens die lidwoord die saam met die woord Satan te gebruik.  Hoewel die woord later as ‘n eienaam vir die duiwel gebruik word, is dit nog nie hier die geval nie.

Let op dat die Satan hom – soos die hemelinge – voor God kom stel (1:6; 2:1 – vgl. Sag. 3:1-2).  Hy staan onder verpligting aan God om as’t ware verslag van sy doen en late te doen.  Dié voorreg is hom egter met die koms van Jesus ontneem (Luk. 10:18; Openb. 12:9).

God se beskerming van Job word as volg uitgedruk: “Het U nie self hom en sy huis en alles wat hy het, aan alle kante rondom, beskut nie?” (OAV).  Die prentjie wat dit oproep van God se beskerming, is dat God as’t ware ‘n muur rondom hom en sy mense gebou het om hulle te beskut.

Let op dat die Satan weier om te aanvaar dat iemand vroom kan wees sonder dat dit iets vir hom of haar inhou.  Hy is skepties oor Job se vroomheid en wil hom kwaad aandoen om sy punt te bewys.  Soos Anderson (Job) sê: “The Satan believes nothing to be genuinely good – neither Job in his disinterested piety nor God in His disinterested generosity … cynicism is studied disbelief; and a mind turned in upon its own malice is the final horror of the diabolical.”

Vier tragedies tref Job, maar hy deurstaan die toets – 1:13-22 – Derde toneel

Die vier tragedies begin op dié dag wat Job volgens sy gewoonte offers vir sy kinders gebring het, dié dag wat die oudste seun se beurt was om fees te vier.  Dit moes waarskynlik bygedra het tot Job se smart.  Sy offers kon die tragedie nie voorkom nie:

• Eerstens verloor hy sy osse, donkies en van sy slawe deur die toedoen van die aanvallers uit Skeba, waarskynlik Arabiere.
• Tweedens verloor hy sy kleinvee en hulle wagters deur ‘n natuurramp, weerlig.
• Derdens verloor hy sy kamele en die laaste klomp van sy slawe deur drie groepe Galdese aanvallers, waarskynlik die voorloper stamme wat uiteindelik deel van die Galdeërryk van Nebukadnesar gevorm het). Die Griekse LXX vertaling vertaal dit net met “perderuiters”.
• Vierdens verloor hy sy kinders, ook deur ‘n natuurramp, waar die wind só sterk gewaai het, dat die huis van alle kante af op hulle ingeval het. Al tien kinders is dood.

Ons het reeds kennis geneem van Esegiël 14 se verwysing na Job as voorbidder waarin hy uitgewy het oor die perke van gebed, soos ‘n mens hier pertinent in die lewe van Job agterkom met sy offers.  Dit laat ons besef dat gebed en godsdiens wel noodsaaklik is in ons verhouding met God, maar dat ons gebede en ons godsdiens nie noodwendig die antwoord of uitkoms kan gee wat ons graag wil hê nie.  Die antwoord op ons gebede berus ten diepste op God se keuse.

Onthou ook dat Job nie weet wat tussen God en die Satan gebeur het nie.  Hy is onbewus van die feit dat dit sy vroomheid is wat ironies genoeg die aanleiding vir sy verlies is.  Dit maak sy volharding nog meer merkwaardig, omdat hy ten spyte van sy verlies in sy getrouheid aan die Here volhard.

Let verder op dat Job nie die tragedies verwens, of die persone wat daarvoor verantwoordelik is nie.  Hy verwyt selfs nie die Here nie.  Hy val slegs in aanbidding op die grond en bevestig sy verbintenis aan die Here al gebeur wat ook al: “Die Here het gegee, en die Here het geneem: die Naam van die Here sy geloofd!” (OAV).

Job deurstaan dus die hemelse toets, al is die redes daarvoor vir hom verborge: “By dit alles het Job nie gesondig en aan God niks ongerymds toegeskrywe nie.” (OAV).

Sy antwoord kan jou dus motiveer om self te bly volhard in jou vroomheid en verbintenis aan die Here ten spyte van enige verlies wat jy sou ly, selfs al is dit sonder rede.