Spreuke 18:1-24 – Kommunikasie maak saak

Hierdie hoofstuk van Spreuke lê baie klem op die waarde van woorde, maar dan meer spesifiek in terme van die kommunikasie patrone wat dit vestig.  Kommunikasie maak saak!  Dit kan soos diep waters wees, ‘n bron van wysheid (vers 4) óf dit kan rusie veroorsaak (vers 6,) en jou eie (vers 7,13) en ander (vers 3,5,8) se ondergang beteken.

Hier is my opsomming van die inhoud van die verse in my eie woorde – ‘n bietjie meer prosaïes as wat dit in die NAV vertaling is – om my begrip van die teks neer te pen.

  • Wysheid lê in oorlegpleging opgesluit – vers 1.
  • Insig versus eie opinie – vers 2.
  • Krenkende optrede en belediging gaan saam met goddeloosheid – vers 3.
  • Daarteenoor kan die woorde van ‘n mens diep waters wees, ‘n bruisende stroom, ‘n bron van wysheid – vers 4.
  • Dit is nie goed om partydig te wees vir die skuldige en so die onskuldige sy reg te ontsê nie – vers 5.
  • Dit is net ‘n dwaas wat homself in ‘n rusie inpraat.  Hy soek as’t ware slae met wat hy sê – vers 6.
  • ‘n Dwaas word tot se eie ondergang verstrik in sy eie woorde – vers 7.
  • Skinderstories word só maklik geglo – vers 8.
  • Nalatigheid en verval is tweelingbroers – vers 9.
  • God beskerm die regverdige wat hy Hom skuil – vers 10.
  • Besittings word as beveiliging gesien deur ryk mense – vers 11.
  • Selfverheffing lei tot ineenstorting, en nederigheid tot eer – vers 12.
  • Dit is dwaas om te antwoord voor jy weet wat die vraag is.  Dit lei tot skande – vers 13.
  • Lyding kan net met moed getroef word. As jy moed verloor, kry jy dit moeilik terug – vers 14.
  • Die soeke na wysheid vermeerder jou kennis – vers 15.
  • Geskenke gee jou toegang tot magtiges – vers 16.
  • Onskuld blyk eers ná ondersoek –  vers 17.
  • Vra die Here om uitsluitsel te gee wanneer rusies besleg moet word, en sterk mense uitmekaar gemaak moet word – vers 18.
  • Verontregting en rusie laat selfs jou familie teen jou draai – vers 19.
  • Die regte woorde kan jou maag vol maak – vers 20.
  • Woorde maak saak.  Dit beteken dood of lewe – vers 21.
  • ‘n Maat is ‘n geskenk van God – vers 22.
  • Jou welvaart bepaal jou vriendelikheid – armes pleit, rykes antwoord skerp – vers 22.
  • Maats kan jou maak of breek – vers 23.

Kommunikasie maak saak

Let op dat die verse kommentaar lewer op ‘n wye reeks van kommunikasie gebeure.  Ek het dit in vier kategorieë opgedeel, met ‘n bietjie interpretasie daarby:

Persoonlike kommunikasie

  • Moenie jouself afsluit van ander nie: Selfsug weerhou jou van oorlegpleging en sluit jou af van die gemeenskap (vers 1,2).  Dit kan een van die groot oorsake wees van eensaamheid, dat ‘n mens doelbewus jou afsluit van ander en hulle raad, en in die proses jou die broodnodige kontak met ander ontneem.  Stel jou bloot aan ander se idees.  Jou lewe kan daarvan afhang.
  • Moenie moed verloor nie: Dit is ‘n ongelooflike belangrike woord.  ‘n Mens se selfgesprek kan jou vorentoe vat, of tot stilstand ruk.  Dit is waarom God self klem daarop lê in sy gesprek met Josua net voor hy die volk in die beloofde land moes inlei: “Wees sterk, wees vasberade” (Jos 1:9).  Sy interne gesprek, sy gesprek met homself, moet positief wees.  En die Here koppel dit nogal aan die lees van die Woord, dié deel wat Josua toe al beskikbaar gehad het (Jos 1:8).  Vir Gideon sê die Here selfs: “Die Here is by jou, dapper man!” (Rigt 6:12).  Dapper was hy nie op daardie stadium nie.  Hy het weggekruip vir die vyand.  Maar hierna, met die woord wat die Here oor hom uitspreek, is hy dit wel, beïnvloed dit sy interne selfgesprek, en het hy die moed om die pyn van die veldtog te vat.
  • Moenie nalatig wees in jou werk nie: Ek rek die verstaan van die vers só ‘n bietjie!  Maar, dit is wat ek lees in vers 9, dat ‘n mens versigtig moet wees vir nalatigheid, want dit breek alles af.  Dit is dus deel van die selfgesprek wat jy met jouself van tyd tot tyd moet hê.

Interpersoonlike kommunikasie

  • Bring God in berekening: Deur God nie in berekening te bring nie, loop ‘n mens maklik die pad van krenkende optrede, en belediging (vers 3).  Dit bly vir my interessant hoe Spreuke raakvat dat wanneer jy respek verloor vir God, jy gewoonlik nie ver daarvandaan is om jou respek vir ander ook te verloor nie.  Uiteraard is dit ‘n oorbeklemtoning van die saak, maar iets wat ‘n mens in die praktyk van die lewe kan waarneem.  Die omgekeerde is natuurlik ook waar, dat as jy respek verloor vir jou naaste, is dit moeilik om jou respek vir God vol te hou.
  • Behou jou leerbaarheid: Wanneer jy nie ingestel is op die soeke na wysheid nie, dws as jy nie ‘n leerbare gees het nie, kom jy baie maklik in destruktiewe rusies (vers 6).  Jou woorde word dan ‘n vangstrik waarin jy baie keer ondergaan.  Dit is wanneer jy leerbaar en leergierig bly, dat jy weet wat om te doen (vers 15).
  • Oefen jou luistervaardighede: ‘n Mens moet eers deeglik luister, voordat jy praat (vers 13,21).  Anders kan dit jou suur bekom.  Soos Stephen Covey ook gesê het: Seek first to understand; then to be understood.”
  • Moenie skinderstories versprei of glo nie: Skinderstories is van die beste stories wat daar is … om ander mense van jou te vervreem (vers 8).  Mens sluk dit so maklik, maar dit kom nie so maklik uit jou sisteem uit nie.  Dit kleur jou persepsie oor ander, en beteken dat hulle onverdiend aan die pen ry.  Die een wat natuurlik daarmee saam verloor, is jy self …
  • Moenie jouself verhef oor ander nie: Selfverheffing is die dood in die pot.  Nederigheid bring eer (vers 12).
  • Wees versigtig vir familie-rusies: Dit is van die ergste soort konflikte wat daar kan bestaan (vers 19).
  • Wysheid met woorde kan selfs vir jou kos beteken (vers 20).  Dit kan ek persoonlik ook van getuig met bedelaars by my deur!
  • Kies jou maats met oorleg uit – maats kan jou breek, maar daar is ook vriende wat nader aan jou kan kom as wat ‘n broer is (vers 24).  Weereens waarvan ‘n mens praktiese voorbeelde kan opnoem.
  • Kies jou lewensmaat met oorleg uit – natuurlik  moet dié vers ook daar wees!  ‘n Lewensmaat is ‘n guns van God (vers 22).  Dit is ‘n bron van geluk, en laat jou op ‘n besondere manier die goedheid van die Here ervaar.

Sistemiese kommunikasie

  • Magtiges: ‘n Geskenk kan vir jou toegang verleen tot magtiges se invloedsfeer (vers 16). ‘n Mens wonder of Spreuke dit goedpraat of maar net die stand van sake in die wêreld van die ekonomie en die politiek skets.
  • Regspraak: Die wonder van kruisondervraging om by die waarheid uit te kom, word hier geprys (vers 17).
  • Welvaart beïnvloed jou kommunikasie (vers 23): Moenie onbewus leef van die relatiewe effek wat armoede of rykdom het op die wyse waarop mense praat nie.  Wanneer arm mense skerp begin praat, moet ‘n mens weet daar is ‘n groot skroef los – by wyse van spreke.

Godsdienstige kommunikasie

  • Kry beslissings van die Here: Wanneer mense regtig vasval in ‘n konflik van idees, raai Spreuke hulle aan om op ‘n godsdienstige manier uitsluitsel te kry.  Een van die maniere waarop dit in die OT gedoen is, is deur die urim en tummim te gebruik.  Dit was die instrumente waardeur die aanwysing deur die lot gemaak is (vgl Num 27:21). Dit is in die borssak van die priester se skouerkleed gedra (Eks 28:30) en was waarskynlik steentjies wat ’n “ja” of ’n “nee” antwoord gegee het op bepaalde vrae, afhangende van watter een eerste uit die sak sou val (vgl Lev 8:8; Deut 33:8, Esra 2:63; Neh 7:65).  In die NT is die lot ook nog gebruik (Hand 1), maar algaande is dit deur geloofsonderskeiding vervang (Hand 15; Fil 1:9-10).

The Name of the Lord

Ek het nogal baie gewonder oor vers 10.  Dit is ‘n vers wat oor die hele wêreld heen gesing word.  Die lied Blessed be the Name of the Lord van Clinton Utterbach gebruik onder andere dié vers: “The Name of the Lord is a strong tower, the righteous run into it, and they are saved.”

Ek het vir ‘n oomblik of twee gewonder of die vers nie iets wil sê oor die feit dat die Here beskerming verleen aan mense wat aan skinderstories (vers 8) en belediging blootgestel is nie (vers 3).  Maar toe besef dat dit eintlik met vers 11 verbind moet word, waar van ryk mense gesê word dat hulle dink hulle rykdom is ‘n vestingstad, ‘n hoë muur wat hulle sal beskerm.

Dit is dus die kontras.  God is ‘n toevlug vir regverdiges en beskerm hulle, soos ryk mense dink dat hulle besittings vir hulle ‘n vestingstad is.  En natuurlik is dit uit dié hoek wat Jesus ook oor rykdom in die NT gesels, in die verhaal van die ryk jongman (Mark 10:17-31), en nog meer direk in die gelykenis van die ryk dwaas (Luk 12:31-21).  En God se kommentaar in die gelykenis op die ryk man se lewe is: “Jou dwaas. Vannag nog sal jou lewe van jou opgeëis word, en wie kry dan alles wat jy bymekaargemaak het?’So gaan dit met hom wat vir homself skatte vergader en nie ryk is by God nie.”

Die volgende keer wat jy die pragtige lied sing, dink daaraan dat dít die agtergrond daarvan is.

View all posts in this series

Spreuke


Chris van Wyk

Ek is gemeenteleraar by Somerstrand gemeente, Port Elizabeth. My passie in die lewe is om God bo alles te dien en gelowiges in geloofsvorming te begelei. I am pastor at Summerstrand congregation, Port Elizabeth. My passion in life is to serve God above all and to lead believers in faith formation.

Comments (2)

  • Lily Groenewald

    Wat ek sê en hoe ek dit sê, is so belangrik. Baie toepaslik Burger se hoofberig vanoggend wat die Chileense digter, Vicente Huidobro aanhaal:”Laat jou taal ‘n sleutel wees wat ‘n duisend deure oopmaak … Skep nuwe moontlikhede en waak oor jou woord; elke byvoeglike naamwoord wat geen lewe skenk, pleeg moord”

Maak 'n opmerking

  • Chris van Wyk on Eksodus 36:2-38👍
  • Dave on Eksodus 36:2-38Moses was voorwaar 'n baie bevooregte man. Maak mens amper jaloers. Die offers laat my dink....
  • Chris van Wyk on Eksodus 26Hi Faan, ja, hulle het gebruik wat beskikbaar was, hoewel van die materiaal natuurlik ook saam gekarwei kon gewees het op trek van die Rooi See af. Di…
  • Chris van Wyk on Eksodus 27Hi Isaac, die Israeliete word in Jesaja 52:11 die opdrag gegee om niks onheiligs van Babel met hulle saam te neem terwyl hulle terugkeer na hulle land…
  • Chris van Wyk on Jesus se Ek is-uitsprakeHi Isaac, daar is baie materiaal by hierdie webtuiste. Dit is alles gratis.
  • Isaac Davids on Eksodus 27Goeiemore. Hoop dit Gaan goed. Ek Wil weet wat is die betekenis of openbaring in hierdie skrif Vir vandag in Jesaja 52:11 spesifiek "draers van die He…
  • Faan de Wit on Eksodus 262 dinge wat my opval is die gebreide dolfyn of Tornyn velle as buitenste bedekking van die tabernakel. Dit beteken bemagtigde vissers moes van Sinai w…
  • Isaac Davids on Jesus se Ek is-uitsprakeHi. Ek Wil van u studie materials he asb. Dankie.
  • Chris van Wyk on Eksodus 26👍
  • Marius on Eksodus 26Amen,net so en so moet ons verstaan wie ons nou in Christus is,sodat ons so kan wandel elke dag.
  • Chris van Wyk on Romeine 10:5-13 – Elkeen wat in Hom glo, sal nie beskaamd staan nieDie punt van die gedeelte is dat Christus naby is. 'n Mens kan in Hom glo, want Hy het eers uit die hemel neergedaal en mens geword. Hy het toe gester…
  • Chris van Wyk on Eksodus 21Hi Frans, jy sou enige Bybelboek met die hulp van my bydraes op die webtuiste met hulle kon deurwerk. Veritas het ook 'n boek wat spesifiek op jongmen…
  • Petrus on Romeine 10:5-13 – Elkeen wat in Hom glo, sal nie beskaamd staan nieGoeie More Chris Dus, om the se "Wie sal opvaar, " beteken nie gelowiges en regeverdiges, maar praat van Christus in die teks? Ook, "wie sal neerdaal,…
  • Frans Joseph Scheepers on Eksodus 21Goeie more my naam is Frans Scheepers en ek het laat verlede jaar hierdie besonderse ontdekking gemaak van wat u vir die Christen wêreld doen. Ek is '…
  • Chris van Wyk on RomeineHi Mariaana, jy kan Romeine lees by hierdie skakel: http://bybelskool.com/romeine/. Volg net die skakels aan die onderkant van daardie bydrae. Oor God…
%d bloggers like this: