Esegiël 26:1-28:24 – ‘n Woord teen Tirus en Sidon – 586 v.C.

Die profesieë teen die nasies word voortgesit met ‘n meer uitgebreide reeks van vyf profesieë teen Tirus en Sidon, die Fenisiese tweeling stadstate aan die kus in die gebied wat ons vandag as Libanon ken, net noord van die grens van die noordryk van Israel (26:1-28:24).  Daaraan word ‘n laaste kort profesie van hoop vir Israel gekoppel (28:25-26).

Tirus veral word veroordeel vir sy arrogante uitbuiting van die ander nasies, omdat hulle die leidende ekonomiese mag in die tyd van Esegiël was (Stuart).  Só ook Sidon wat met ‘n hawemuur aan Tirus – wat eintlik op ‘n eiland naby die kus geleë was – verbind was.  Hulle word veroordeel vir hulle minagting van die verbintenisse wat hulle met Israel en Juda gehad het.

Saam was die twee stadstate immers bekend vir hulle uitgebreide handeldrywende netwerke wat nasies kommersieel aan mekaar verbind het.  Tirus en Sidon het onder andere uitgebreide handelsbetrekkinge met Dawid en Salomo gehad veral met die bou van hulle paleise en ook die tempel (vgl. 1 Kronieke 22; 2 Kronieke 2).  Dieselfde het die res van die bekende wêreld gegeld.

Die jaar van die profesieë teen Tirus en Sidon word aangedui as 586 v.C., die elfde jaar van koning Jojagin se ballingskap.  Die presiese maand van die profesieë word egter nie gegee nie.  Dit moes egter in die eerste helfte van die jaar gewees het, d.w.s voor Woensdag, die 18de Julie 586 v.C., want dít is die dag waarop Jerusalem geval het.

Die profesieë beslaan drie hoofstukke:

• 26:1-21 – Die Here vee die beroemde stad Tirus plat
• 27:1-36 – Esegiël treur oor dit vir altyd klaar is met Tirus
• 28:1-10 – Die Here oordeel die hooghartigheid van die koning van Tirus
• 28:11-19 – Esegiël treur oor die koning se gewelddadige handelsbedrywigheid wat tot sy val gelei het
• 28:20-24 – Die Here tree teen Sidon op weens sy minagting van Israel

26:1-21 – Die Here vee die beroemde stad Tirus plat

Dit is duidelik dat Tirus hom verlekker het oor die naderende val van Jerusalem, omdat ‘n belangrike handelsopponent daarmee uit die weg geruim is.  Jerusalem was bekend as die “Poort van die Volke” weens sy goeie ligging op die belangrike handelsroetes van daardie tyd.  Esegiël verwyt hulle dat hulle hulle nou verlekker in die feit dat hulle die voordeel van Jerusalem se val kan uitbuit tot hulle eie voordeel.

Daarom verkondig Esegiël die optrede van die Here téén Tirus.  Die nasies, met Nebukadnesar as instrument, sal soos die golwe van die see oor hulle spoel.  Hulle sal net ‘n plek word waar visnette droog gemaak word.

Met die detail van perde, strydwaens, beleëringswalle en stormramme word die beleg van Tirus beskrywe wat alles wat mooi en goed is in Tirus sal vernietig.  Só gaan die Here ‘n einde aan hulle maak wat ‘n gevoel van ontsetting en verskrikking by ander hawestede sal bring, uitgedruk met ‘n kort treurlied.

Hulle lot word beskryf met ‘n verdere metafoor ontleen aan die neerdaal van die dooies na die onderwêreld: “sal Ek jou ondertoe laat gaan saam met dié wat in die graf in afdaal, na die mense van ouds toe.”  Die chaosmagte van die onderwêreldse waters neem van hulle besit.  Daarmee word die onherroeplike lot van Tirus beseël: “Jy sal nie terugkom nie … Dit is klaar met jou.”

27:1-36 – Esegiël treur oor dit vir altyd klaar is met Tirus

In dié treurlied word Tirus as ‘n mooi handelskip geskets wat ten spyte van al sy prag en praal verpletter is op die diepsee: “Jou rykdom, jou handelsware, jou goedere, jou seemanne, jou matrose, die manne wat jou lekplekke moes toestop, dié wat met jou goedere handel moes dryf en al jou soldate, die hele menigte in jou, het in die diepsee afgestort die dag toe jy vergaan het.” (27:27).  Haar rykdom het te swaar geword vir die skip op die see!

In die uitbeelding van Tirus se invloed en mag word die rykdom van ‘n hele aantal handel items, goedere sowel as mense, genoem wat afkomstig was van dié lande met wie hulle handel gedrywe het.  Dit beskryf ‘n uitgebreide en omvattende prentjie van ‘n netwerk van handelsbedrywighede.

• BESTUURDERS: bevare seemanne uit Tirus self; leiers en vakmanne uit Gebal (die stad Biblos in Libanon);
• WERKERS: roeiers uit Sidon self en Arwad (eiland naby Sidon);
• SEKURITEIT: (huur)soldate uit Paras (Persië), Lud (Lidië in Klein-Asië), Put (Libië), en Gammad (onseker);
• HANDELAARS: ‘n verskeidenheid (groot)handelaars uit Tarsis (moontlik aan die kus van Spanje), Aram, wat ook ‘n verskeidenheid produkte gelewer het (vandag Sirië), Damaskus (Sirië), Dan (in Israel), Griekeland, Arabië, Kedar (in Arabië), Skeba (Arabië), Rama, Haran, Kanne, Eden (al vier waarskynlik in Mesopotamië), Skeba, Assirië en Kilmad (moontlik in Assirië);
• AGENTE: ‘n verskeidenheid (verkoops)agente uit Griekeland, Tubal (Silisië in Klein-Asië), Mesek (Frigië in Klein-Asië), Dedan (in Edom), Juda, en Israel;
• PRODUKTE: veelkleurige seile uit Egipte; pers en rooi wolstof uit die Elisa-eilande (moontlik ook Ciprus) en wol uit Sagar (ook waarskynlik in Sirië); landbouprodukte uit Minnit (oos van die Jordaan), wyn uit Gelbon (noord van Damaskus); verwerkte produkte uit Usal (naby die Tigris, ook bekend vir wyn);
• BOUMATERIAAL: sipresse uit Senir (waarskynlik Hermon in noorde van Israel) en die Kittiëreilande (Ciprus); groot bome uit Basan (in die gebied van Manasse, ongeveer waar die Golan hoogtes vandag is);
• VERVOERMIDDELE: uit Bet-Togarma (ook in Silisië).

Dit alles kom tot ‘n stilstand weens die ingrype van die Here.  Hulle het ryk geword en baie mag gekry.  Hulle is bewonder oor die hele wêreld, veral deur die regeerders van die wêreld.  Maar, hoogmoed kom voor die val … en hulle val was groot.  Hulle oorvloedige voorspoed het ironies genoeg hulle verstommende val veroorsaak!

Niemand kon met Tirus se rykdom vergelyk word nie, maar tóg het hulle tot ‘n val gekom, tot verskrikking vir al die ander nasies.  “Die handelaars onder die volke fluit van verbasing oor wat met jou gebeur het.  Jy het ‘n afskrikmiddel vir ander geword, dit is vir altyd klaar met jou.” (27:36).

28:1-10 – Die Here oordeel die hooghartigheid van die koning van Tirus

Die regeerder van Tirus, waarskynlik Etbaal III, word uitgesonder vir ‘n spesiale oordeelswoord.  Die Here spreek hom aan oor sy selfverheffing: “In jou hooghartigheid het jy gesê: ‘Ek is ‘n god, ek woon op die woonplek van die gode, omring deur die see.’” Daarop reageer die Here met die duidelike boodskap: Om jouself as ‘n god te beskou, maak nog nie van jou ‘n god nie!  “Jy is ‘n mens, nie ‘n god nie. Jy het jou verbeel jy is ‘n god.”  Etbaal III se wysheid, wat interessant genoeg nie as ‘n valse aanspraak afgewys word nie, het hom verlei om hooghartig te word, om homself bó God, ás god te verhef.

Etbaal III se wysheid word met dié van Daniël vergelyk, maar soos vroeër gesê, dit is nie dieselfde Daniël wat saam met Esegiël in ballingskap is nie.  Esegiël verwys moontlik eerder na Danel, die skoonpa van Henog in die pseudepigrafiese werk Jubileum (Jub. 4:20).  Daar is ook ’n Danel bekend uit die Ugaritiese Aqhat epos wat as ’n goeie regter bekend gestaan het vir wie die saak van weduwees en wese na aan die hart gelê het, iets wat uiteraard groot wysheid van só iemand gevra het.  Enigeen van hierdie twee persone sal dus goed inpas in die boodskap wat Esegiël hier wil oordra.

Esegiël wys dus uit hoe die weliswaar groot wysheid van Etbaal III, die regeerder van Tirus, sy kop te groot vir sy lyf gemaak het en hy hom soos ‘n dwaas teen God verset het.  Daarom bring die Here die wrede nasies om teen hom en sy mense op te trek en hulle te vernietig.  In ‘n stuk Goddelike ironie wys die Here uit: “Vir dié wat vir jou dood gaan sorg, sal jy ‘n mens wees, nie ‘n god nie.” Sy dood sal bewys dat sy gewaande goddelikheid net ‘n verbeeldingsvlug was.

28:11-19 – Esegiël treur oor die koning se gewelddadige handelsbedrywigheid wat tot sy val gelei het

Esegiël word die opdrag gegee om nóg ‘n treurlied aan te hef, dié keer oor die koning van Tirus oor wie hy so pas ‘n oordeelswoord uitgespreek het, Etbaal III.  In ‘n metaforiese beskrywing wat by die Paradysverhaal, die tuin van Eden (Gen. 1-3), aansluit, word die koning met ‘n gerub vergelyk, “’n seël wat met sorg vervaardig is, ‘n pragtige produk van volmaakte vakmanskap.” Wat van die gerub waar was in dit tuin van Eden – waarskynlik Satan – word nou van toepassing gemaak op Etbaal III. Sy val word metafories vergelyk met die uitskop uit die tuin van Eden (Eseg 28:15-16). Die onreg wat hom uit God se guns laat val het, was sy gierige geweld (Eseg 28:16), sy selfverheffing (hooghartigheid), sy dwaasheid (verlies aan wysheid – Eseg 28:17), en sy ontheiliging van dít wat geestelike en godsdienstig heilig is (Eseg 28:18). Die Here laat hom wat met edelstene beklee was, Etbaal III, slegs ‘n hopie as op die grond word.  Hoe tragies.

28:20-24 – Die Here tree teen Sidon op weens sy minagting van Israel

In die laaste gedeelte word Sidon, die tweeling stad van Tirus, geoordeel oor hulle minagting van Israel wat soos ‘n pendoring bly steek: “Dan sal daar nie meer onder die buurvolke van wie Israel soveel minagting verduur, ‘n doring wees wat hom bly steek, ‘n pendoring wat hom bly pynig nie. Israel sal besef dat Ek die Here God is.” (Eseg. 28:24).

Uit die geskiedenis weet ons dat dié oordeel voltrek is net hierna.  Nebukadnesar het inderdaad dié twee stede beleër direk ná die val van Jerusalem vir 13 jaar van 585 tot 572 v.C.  Dié profesieë het dus binne ‘n jaar ná Esegiël dit gelewer het in vervulling begin gaan.  Hoewel die stede nie volledig vernietig is in dié tyd nie, het Alexander die Grote met die opkoms van die Griekse wêreldryk, hulle finaal verslaan.

Boodskap

Dit is duidelik dat God frons oor mense wat hulle verlekker oor ander se nood, veral waar dié nood tot jou voordeel is.   Die treurliedere wat Esegiël hier moes sing, verbeeld die regte reaksie op dinge wat verkeerd gaan.  Oor nood – of dit nou weens God se oordeel is óf weens ‘n sameloop van omstandighede – moet mens treur, nie triomfeer nie.

Geen wonder die Here Jesus het in die saligsprekinge die volgende riglyn vir ons gegee nie: “Geseënd is dié wat treur, want hulle sal vertroos word.”(Matt. 5:4)  God het die nederiges van hart lief, die sagmoediges, nie die hooghartiges, soos die oordeel oor die koning van Tirus dit illustreer nie.  “Jy is ‘n mens, nie ‘n god nie.” (28:2).

Daarom mag ‘n mens jou nie aanstellerig hou en dink jy is beter as ander nie.  Etbaal III moes dit tot sy skade leer.  Die hooghartigheid wat van rykdom kom, is van korte duur. Sy selfverheffing oor sy rykdom het juis sy ondergang beteken.

Dit beteken egter dat ons ook ons eie minagting moet bely van mense wat op korrupte wyse hulleself verryk – soos dit al hoe meer van hooggeplaastes in ons eie land en ook in die wêreld berig word – dink aan die Nkandla en FIFA skandale van die afgelope tyd.

Ons mag egter ook bid dat die Here self die skuldiges sal oordeel, op voetspoor van Esegiël se profesie.  Maar sonder leedvermaak en wraaksugtigheid.  Ons mag immers bid dat geregtigheid sal seëvier in die samelewing.  Jesus het mos ook gesê: “Geseënd is dié wat honger en dors na wat reg is, want hulle sal versadig word.”  (Matt. 5:6).

Maar só ‘n gebed moet uiteindelik dan ook uitloop op ‘n bereidheid om self die regte dinge te doen, selfs al lei dit tot vervolging en verguising: “Geseënd is dié wat vervolg word omdat hulle doen wat reg is, want aan hulle behoort die koninkryk van die hemel.” (Matt. 5:10).