Esegiël 29-32 – Sewe woorde teen Egipte – 587, 571, 587, en 585 v.C.

Die vier profesieë teen Tirus en Sidon word deur ‘n nóg langer reeks van sewe profesieë teen Egipte opgevolg.  Al die profesieë, behalwe een, word gedateer in ‘n 16 jaar tydperk tussen 587 en 571 v.C., d.w.s net vóór die ballingskap van Jerusalem en net ná die beleg van Tirus voltooi is in 572 v.C.  Hulle word min of meer in datum volgorde geplaas, behalwe die tweede profesie – wat eintlik die laaste in die reeks is – wat tweede geplaas word, omdat dit verband hou met die eerste profesie en dít opdateer en uitbou.

Die fokus op Egipte herinner ons aan die feit dat die kleiner koninkryke soos Juda en Jerusalem uitgelewer was aan die magspel van die wêreldmagte.  Hulle moes dus rekening hou met die impak wat die omringende nasies op hulle uitgeoefen het, waarvan Babel en Egipte die grootste magte van dié tyd was.

Die versoeking was altyd groot om ‘n alliansie met een van hulle te sluit ter wille van beskerming, hoewel die Here altyd daarteen gewaarsku het.  Hulle keuses was aan die een kant immers telkens dwaas – hulle het konsekwent die verkeerde mag ondersteun – en aan die ander kant, en baie meer onrusbarend, hulle het daarmee hulle verhouding met die Here in gedrang gebring.  Hulle het sy waarskuwende woorde in die wind geslaan.

Met dié profesieë teen Egipte herinner die Here dus die Jode daaraan dat Hy in beheer is, en dat hulle veiligheid nie van ‘n wêreldmag afhang nie, maar van hulle verhouding met die Here.  Waar Egipte in die vergetelheid sal versink, sal dit nie waar wees van die Godsvolk nie, soos die tweede helfte van die boek sal belowe.  Daarop kan hulle staatmaak.

Sekondêr is dit natuurlik ook ‘n woord aan Egipte.  God se oordeel kan deur bekering afgewend word, soos hoofstuk 33 almal sal herinner.

Die sewe profesieë is as volg:

• 29:1-16 – Farao, die groot krokodil, sal weggegooi word in die woestyn – 587 v.C.
• 29:17-21 – Nebukadnesar sal Egipte plunder – 571 v.C.
• 30-:1-19 – Egipte se mag sal gebreek word
• 30:20-26 – Farao se mag sal gebreek word – 587 v.C.
• 31:1-18 – God het die seder, Egipte, verwerp weens sy hooghartigheid – 587 v.C.
• 32:1-16 – Esegiël moet treur oor die val van die farao – 585 v.C.
• 32:17-32 – Esegiël moet ‘n begrafnislied sing oor hulle eerlose dood – 585 v.C.

29:1-16 – Farao, die groot krokodil, sal weggegooi word in die woestyn – 587 v.C.

Op Donderdag 5 Januarie 587 v.C., in die middel van die twee jaar beleg van Jerusalem, kom die boodskap na Esegiël dat hy as profeet teen Egipte moet optree.  Die boodskap aan farao Gofra (Jer. 44:30) is dat hy vir sy verheffing teenoor God en sy verraad teen Israel geoordeel sal word.

Sy verheffing teenoor God word beskryf met die metafoor van ‘n “groot krokodil” wat dink dat die rivier deur hom gemaak is, en daarom aan hom behoort: “Dis my rivier, ek het hom gemaak!” (29:3).  Die Here belowe egter dat hy hom sal wegruk uit “jou rivier” en weggooi in die woestyn.

Sy verraad teen Israel word beskryf met die metafoor van ‘n “stuk riet” waarop Israel wou leun.  Hy kon egter nie sy belofte gestand doen nie.  Toe Israel op hulle wou staatmaak – soos Sedekia inderdaad in dié tyd wou doen – het Gofra geknak en Israel laat steier.  Sy hulp was immers, soos ons weet, van geen waarde vir Sedekia nie.

Daarom oordeel die Here hom en maak hulle ‘n verlate puinhoop, van Migdol (in die Nyldelta) af tot by Sewene (Aswan vandag) en tot aan die grens van Kus (Etiopië).  Die Here voorspel ook ‘n ballingskap van veertig jaar waarna hulle darem weer bymekaar gemaak sal word, maar nooit weer dieselfde hoogtes as in die verlede sal bereik nie.  Hulle sal ‘n “klein koninkrykie” wees.  Hulle sal nie weer oor ander heers nie.

Uit die verloop van die geskiedenis weet ons dat farao Gofra (Herodotos noem hom Apries) van 589 tot 570 v.C. geregeer het.  Een van sy generaals, Amasis II, het teen hom in opstand gekom.  Gofra het uit Egipte gevlug – as’t ware in ballingskap in.  In 567 v.C. het hy met Nebukadnesar se veldtog teen Egipte die kans aangegryp het om die mag te probeer terugvat, maar is deur sy eie voormalige manskappe doodgemaak. Die voorspelling oor farao in Esegiël se profesieë het dus bewaarheid geword, ten minste in terme van Gofra self.

Dit is egter ook duidelik uit Herodotos se geskiedskrywing dat die ballingskap van 40 jaar wat vir Egipte as ‘n nasie voorspel is, moontlik nie gebeur het nie.  Die vraag is natuurlik hoe ‘n mens dit moet verstaan.  Het Esegiël die woord van die Here verkeerd verstaan, óf het die Here iets beplan wat nie uitgewerk het nie?

Dit is ’n tergende probleem wat moeilik opgelos kan word.  Die meeste geleerdes spreek hulle nie daaroor uit nie, hoewel daar ook ander is wat met ‘n ander lees van die Egiptiese kronologie die Bybelse gegewens bevestig (Jim Reilly).  Tyd ontbreek my egter om op die detail hiervan in te gaan.

Wat wel waar is, is dat Egipte se mag uiteindelik deur die Mediërs en Perse gebreek is.  Hulle sou nooit weer die hoogtes bereik van die vorige eeue nie.  Die Mediërs en Perse en ná hulle die Grieke en Romeine sou die volgende paar eeue die ghitaar slaan tot en met die koms van Christus.  Egipte kon nooit weer sy vroeëre glorie laat herleef nie.

29:17-21 – Nebukadnesar sal Egipte plunder – 571 v.C.

Hierdie profesie is eintlik die laaste in die reeks van sewe, maar pas in terme van inhoud baie goed by die eerste profesie.  Dit word gedateer op Dinsdag 26 April 571 v.C.  Dit vertel vooruit die verhaal van Nebukadnesar se inval in 567 v.C. van Egipte.  Hy het, soos Esegiël dit sê, “harde werk” gedoen in sy aanval op Tirus.  “Almal se koppe was kaal geskaaf en almal se skouers deurgeskeur.”  Dit dui waarskynlik op die helms en wapenrusting wat hulle gedra het gedurende die 13 jaar se beleg van Tirus.

Omdat hulle egter nie volledig geslaag het om Tirus in te neem nie, en Nebukadnesar nie sy manne kon betaal nie, het hy besluit om teen Egipte op te trek.  Esegiël verbind dit aan die Here se besluit om Egipte vir Nebukadnesar te gee: “as betaling vir sy werk daar, want hy het dit vir My gedoen.” (29:20).

Dít is ook die tyd waarna Israel se mag weer sal begin groei, en Esegiël se tong weer in sy gemeenskap sou los kom en hy: “weer vry-uit praat tussen hulle.” (29:21).  Sy woorde sal die gewig dra wat dit verdien.

Esegiël se belofte vir Israel het moontlik deur die begenadiging van koning Jojagin van Juda in 560 v.C. in vervulling begin gaan.  In dié jaar het Jojagin ’n hoër status begin geniet as die ander konings wat saam met hom in ballingskap was. Hy het selfs aan die koning van Babel se tafel geëet en ’n permanente toelae gekry vir sy daaglikse behoeftes solank as wat hy gelewe het (Jeremia 52).

Twintig jaar later, in 539 v.C., kon die ballinge weer na Jerusalem terugkeer, waarmee ‘n verdere vervulling van die belofte plaasgevind het.

30-:1-19 – Egipte se mag sal gebreek word

In hierdie ongedateerde profesie word die profesie teen die farao opgevolg met ‘n woord van oordeel oor die hele Egipte.  Die huursoldate in Egipte – uit Kus (Etiopië), Put (Libië), Lud (Lidië in Klein-Asië), Kub (waarskynlik ook Libië) en selfs uit Juda (“dié uit die land met wie Ek ‘n verbond gemaak het”) – sal afgemaai word.

Almal wat Egipte ondersteun, sal sneuwel van die Nyldelta (Migdol) af tot by Aswan (Sewene) aan die Etiopiese grens.  Egipte sal ‘n verlate land word deur die mag van Nebukadnesar.  Só roei God die afgode van Egipte uit.  Die belangrikste stede van Egipte sal verwoes word: Patros (suide van Egipte), Soan (Nyldelta), No (Tebes), Sin (Pelusium), Memfis (ook Nof genoem), Awen (Heliopolis), Pi-Beset (Nyldelta) en Tagpanges (die Joodse kolonie waarheen Jeremia weggevoer is) sal verwoes word.

30:20-26 – Farao se mag sal gebreek word – 587 v.C.

Op nog ‘n sabbat, Saterdag 29 April 587 v.C. so vier maande ná die eerste profesie teen Egipte, word nóg ‘n woord teen die farao vir Esegiël gegee.  Die Here gaan albei sy arms breek sodat hy homself nie kan verdedig nie.  Daarteenoor sal Nebukadnesar se arms sterk wees in die oorlog.

31:1-18 – God het die seder, Egipte, verwerp weens sy hooghartigheid – 587 v.C.

Twee maande later, op Woensdag 21 Junie 587 v.C., onderstreep die Here dié boodskap met ‘n uitgebreide metafoor.  In terme wat herinner aan die beskrywing van Tirus (hfst. 28), word Egipte as ‘n hoë sederboom geskets wat hoog gegroei het (soos Assirië vroeër – 31:3) en skaduwee oor die hele bos van bome gegooi het, maar deur die Here verwerp is weens hulle hooghartigheid.

Die onderaardse waters het hom groot gemaak, hy was ‘n bron van water selfs vir ander bome, die voëls het in sy takke nes gemaak, die wilde diere het hulle kleintjies in sy skaduwee gekry, niemand in die “tuin van God” kon met hom meeding nie, “maar sy hoogte het hom hooghartig gemaak”!  (31:10).

Daarom het die Here hom oorgegee aan die “gesagvoerder oor die volke”, Nebukadnesar.  Vreemdes het hom afgekap en omgegooi.  Soos al die ander bome, is Egipte se voorland ook die dood.  “Daar tussen die eerloses”, sal hulle lê saam met al die gesneuweldes: “jy, farao, en jou hele leër.” (31:18).

32:1-16 – Esegiël moet treur oor die val van die farao – 585 v.C.

Die volgende profesie word ‘n hele twee jaar later aan Esegiël geopenbaar.  Op Maandag 3 Maart 585 v.C., twee maande ná hy die nuus van Jerusalem se val gekry het (33:21), word Esegiël opdrag gegee om ‘n treurlied oor die val van die farao aan te hef.

Farao word as ‘n leeu en ‘n groot monster in die see beskrywe.  Die Here het egter sy vangnet oor hom uitgegooi en sal hom tot niet maak.  Sy val word met kosmiese tekens beskrywe – “Wanneer Ek jou tot niet maak, maak Ek die hemel toe en laat Ek die sterre se lig nie deurkom nie.” (32:7).

Al die volkere sal verskrik staan oor wat met hulle gebeur.  Hoekom?  “Hulle sal sidder van angs oor hulle eie lewens dié dag wanneer jy tot ‘n val kom.” (32:10).  Dit sal interessant genoeg ook rus bring vir die omgewing: “Dan sal Ek die water weer helder laat word en Egipte se strome so rustig laat vloei soos strome olie.” (32:14).

32:17-32 – Esegiël moet ‘n begrafnislied sing oor hulle eerlose dood – 585 v.C.

Die laaste profesie teen Egipte is ‘n begrafnislied oor hulle eerlose dood.  Esegiël noem nie die maand waarin dié opdrag na hom kom nie, net die dag, die 15de.  Indien dit egter dieselfde maand as die vorige profesie was, was dit 14 dae later, op Maandag die 17de Maart 585 v.C.

Egipte word hier metafories gesproke verdoem tot die doderyk.  Hulle word verdoem tot ‘n toekoms saam met die eerlose dooies.  Hulle sluit aan by ses nasies wat reeds daar is: Assirië (32:22), Elam (32:24 – in Persië), Mesek-Tubal (32:26 – in Klein-Asië; ons sal hulle weer teëkom in hfst. 38-39), Edom (32:29), die “vorste van die noorde” (32:30), en Sidon (32:20).

Dit is ‘n skrale troos dat die farao sal besef dat ander dieselfde lot as hy getref het (32:31), maar hy sal steeds tussen die eerloses die ewigheid moet slyt.

Boodskap

Dit is ’n verskriklike paar hoofstukke om te lees!  Maar, dieper as die verskriklike beskrywings van oordeel en verwoesting, moet ‘n mens die prentjie raaksien wat dit van God teken.  Esegiël herinner ons met hierdie oordeelsprofesieë dat die finale sê in die historiese wel en weë van die volk van God nie lê by die wêreldmagte nie, maar by God. En dit geld nie net sy volk nie.  Dit geld almal op aarde.

Wat Esegiël verder vir ons sê, is dat die Here onverdeelde trou aan Hom eis.  Hy vereis dat Hy geëer word vir wat Hy gemaak het, sowel as wat Hy van óns gemaak het (29:3).  God maak groot.  God maak klein.  Met Hom moet te alle tye en ten alle koste rekening gehou word.  Dit geld net so almal op aarde.

Ons kan ook by Esegiël leer dat veral dié mense wat hooghartig word oor hulle vermoëns, verneder sal word.  Hoekom?  Want hoogmoed IS boosheid.  Hoogmoed het die onvermydelike gevolg dat jy sal dink dat jy geregtig is om onreg te pleeg.  Dit sal jou laat dink dat jy verhewe is bo die reg.  Daarom sê die Here oor die farao wat hooghartig geraak het oor sy “hoogte”.  “Ek het die seder verwerp.”  God doen met hom wat sy “boosheid verdien.” (31:10-11).  Wat eintlik maar net ’n ander manier is om te sê, God doen met hom wat sy hoogmoed verdien.

Die dood is uiteindelik die groot gelykmaker.  Almal wat sien hoe die oordeel die farao tref, sal verskrik staan, sê Esegiël: “Hulle sal sidder van angs oor hulle eie lewens dié dag wanneer jy (farao) tot ’n val kom.” (32:10).

‘n Mens wonder egter ook – aan die hand van die historiese uitkoms van hierdie profesieë – oor die wyse waarop God se oordeel werk.  Dit is alreeds duidelik uit hierdie reeks profesieë dat die oordeel oor Tirus van hfst. 26-28 nie die gewenste uitwerking gehad het nie.  “Hy (Nebukadnesar) en sy leër se moeite is nie uit Tirus beloon nie.” (29:18).  Daarom stuur die Here Babel na Egipte sodat Nebukadnesar sy beloning as gestuurde van die Here kan kry: “Ek gaan Egipte vir hom gee as betaling vir sy werk daar, want hy het dit vir My gedoen.” (29:20).

Histories is dit natuurlik presies wat gebeur het.  Die veldtog teen Tirus was uiteindelik onbeslis.  Hoewel ‘n mens hierna Babiloniese name in die annale van Tirus optel, weet ons nie presies hoe dit gebeur het nie.  Wat ons wel weet is dat Nebukadnesar nie genoeg buit gemaak het in die oorlog teen Tirus nie, en omdat dit daarby só lank geneem het, het hy besluit om in 568 v.C. Egipte binne te val en te plunder om sy manskappe te kan betaal.  Hoe geslaagd dít was, is histories onseker, omdat Egipte onder die nuwe farao, Amasis II, redelike sukses gehad het, voor hulle mag finaal deur die Mediërs en Perse gebreek is.  Dit is egter gebaseer op Herodotos se geskiedskrywing wat met ‘n ander lees van die Egiptiese kronologie die Bybelse gegewens kan bevestig (Jim Reilly).  Soos ek gesê het, tyd ontbreek my die historisiteit hiervan na te gaan.

Hoe dit ook al sy, dit wil lyk asof wat Esegiël oor Tirus voorspel het, nie heeltemal uitgekom het soos hy voorspel het nie.  Selfs wat oor Egipte voorspel is, het nie heeltemal uitgekom soos Esegiël dit voorspel het nie.  Beteken dit dus dat wat die Here beplan, soms gedwarsboom word deur ander faktore, uit die perspektief van Esegiël?

Dit lyk verseker op die korttermyn só, hoewel dit tog ook duidelik is dat God se oordeel op die lange duur wel voltrek word.  Ons weet uit die geskiedenis dat wat Nebukadnesar waarskynlik nie kon regkry met Tirus nie, selfs nie met ’n 13 jaar beleg nie, wel twee eeue later deur Alexander die Grote bereik is in 332 v.C.  Hy het Tirus totaal verwoes en die bevolking in slawerny laat wegvoer. Die oordeel is dus deur Alexander voltrek en nie deur Nebukadnesar nie.  Dieselfde geld Egipte.  Die Mediërs en die Perse het reggekry wat Nebukadnesar nie kon voltooi nie.

Terloops: blykbaar was Alexander só kwaad oor die hardnekkige teenstand van Tirus en sy eie verlies van soldate dat hy die helfte van die stad se mense uitgewis het.  Dit het hom wel net sewe maande geneem om daarby uit te kom, en nie 13 jaar nie, maar dit het baie moeite gekos om die kilometer vlakkerige seestraat na die eilandstad met ’n nuut geboude muur te oorbrug!  Alexander het daarom net dié gespaar wat by die heiligdom skuiling gesoek het, maar hulle toe ten einde laaste as slawe verkoop.  Die stad is dus uiteindelik wel soos ’n klipplaat agtergelaat, gestroop van alles daarop, soos Esegiël voorspel het (26:14).  Dit was net nie die voorreg van Nebukadnesar nie, maar dié van Alexander.

Maar, terug by Egipte, dit is ook duidelik uit die geskiedenis dat die ballingskap van 40 jaar wat vir Egipte voorspel is, moontlik nie gebeur het nie (29:11-12).  Dit is dus meer van ’n tameletjie.  Hoekom sou dit nie gebeur het nie?  Het Esegiël die woord van die Here verkeerd verstaan, óf het die Here iets beplan wat nie uitgewerk het nie?  Dit is ’n tergende probleem wat moeilik opgelos kan word – en ek sal moontlik in ‘n volgende rondte hieroor navorsing doen.

Wat wel waar is, is dat Egipte se mag uiteindelik deur die Mediërs en Perse gebreek is.  Hulle sou nooit weer die hoogtes bereik van die vorige eeue nie.  Die Mediërs en Perse en ná hulle die Grieke en Romeine sou die volgende paar eeue die ghitaar slaan tot en met die koms van Christus.  Egipte het nooit weer sy vroeëre glorie laat herleef nie.