Esegiël 16 – Jerusalem sal aan die mag van haar minnaars oorgegee word

Esegiël se boodskap aan Jerusalem neem interessant genoeg nie net die geskiedenis van die Godsvolk in ag nie, maar ook die hele geskiedenis van die stad wat al die volke wat daarmee verbind word, insluit. Erkenning word hier gegee aan Jerusalem se Kanaänitiese geskiedenis waarin spesifiek die Amoriete en Hetiete genoem word (16:3).

Die woord aan Jerusalem is egter in die eerste plek ‘n oordeelswoord: “Mens, sê vir Jerusalem wat se afskuwelike dinge hy gedoen het.” (16:2). Die geskiedenis van God se verkiesing van Jerusalem as die plek waar Hy sy teenwoordigheid op ‘n besondere manier bekendgestel het, vorm dus die agtergrond vir sy veroordeling van hulle afgodery en politiekery.

Om hierdie boodskap oor te dra, word ‘n groot deel van die hoofstuk aan die uitgebreide metafoor van Jerusalem as ‘n verwerpte babadogter wat deur die Here gered is om uiteindelik sy vrou, sy koningin te word, gespandeer (vgl. hfst. 23 waar ‘n soortgelyke metafoor gebruik word).

Die Here het haar laat leef, laat groei, en laat vrugbaar wees. Sy het egter dié verbintenis versaak en haar aan ander minnaars oorgegee. Dít het die ellende van God se woede en haar minnaars – die Egiptenaars, Filistyne, en Assiriërs – se vyandskap oor haar gebring. Dieselfde lot as wat Samaria en Sodom getref het, is ook haar voorland.

Die gedeelte sluit wel in die tweede plek af met ‘n heilswoord, ‘n belofte van ‘n toekoms vir die stad en sy mense: “Ek gaan My met jou versoen ten spyte van alles wat jy gedoen het.” (16:63).

Die vloei van die woord van die Here aan Jerusalem kan as volg ingedeel word:

• 16:3-14 – Jy het Myne geword
• 16:15-22 – Jy het egter syne geword
• 16:23-34 – Ellende wag vir jou
• 16:35-43 – Ek gaan jou straf
• 16:44-52 – Jy sal die skande en skaamte dra
• 16:53-63 – Ek gaan my met jou versoen ten spyte van alles

16:3-14 – Jy het Myne geword

Die Here herinner die mense van Jerusalem aan hulle verkiesing deur die Here (1 Kon. 11:13; Jes. 54:10). Hy het hulle uitgekies, ongeag hulle heidense agtergrond (Amoriete, Hetiete), om Syne te word (vgl. ook Dawid se rol: 2 Samuel 5).

Sout en olie word vandag nog gebruik in die Midde-Ooste deur vroedvroue om babas in te smeer en dan in doeke toe te draai. Die sout is waarskynlik vir sy antiseptiese kwaliteite gebruik en die olie om die vel te voed. Dié gebruik word nou as ‘n beskrywing van God se besorgdheid oor Jerusalem aangewend teenoor die verwaarlosing van hulle vorige afgode.

Die Here het vir hulle laat leef en laat groei (soos ‘n veldplant) tot sy ‘n pragtige meisie en uiteindelik ‘n volwasse vrou geword het (uitgedruk in seksuele terme: borste en hare). Toe het die Here haar aan Hom verbind (vgl. Rut 3:9 waar Boas ook op soortgelyke wyse Rut onder sy sorg geneem het) en met haar ‘n verbond aangegaan: “Jy het Myne geword.” Haar verkiesing as huweliksmaat word geïllustreer met die gawe van kleurvolle klere en kosbare juwele : “Jy het baie mooi geword, geskik om ‘n koningin te wees.”

16:15-22 – Jy het egter syne geword

Jerusalem se skoonheid en beroemdheid het haar egter verlei om die Here te versaak en verbintenisse met ander lande en ook met ander afgode aan te gaan. Die prostitusie dui aan die een kant op die politieke spel wat Jerusalem met verskillende wêreldmagte deur die eeue gespeel het: Egipte, Assirië en Babilonië (Galdeërs). Aan die ander kant dui dit op die afgodery wat op die hoogtes met allerlei afgodsbeelde en offergawes bedryf is.

Die gramskap van die Here ontvlam spesifiek omdat hulle aan die een kant vergeet het van hulle verkiesing as Syne, en aan die ander kant dat hulle vergeet het dat alles van Hom af kom: “Jy het die kos wat Ek vir jou gegee het, voor hulle neergesit.” Daarbenewens het hulle boonop die praktyk van kinderoffers ingevoer wat besonder afskuwelik in die oë van die Here is. Let op dat die Here hulle verkwalik dat: “julle ook nog my kinders moes slag en hulle vir die afgode moes laat verbrand.”

16:23-34 – Ellende wag vir jou

Daarom wag daar vir Jerusalem ellende, want hulle het onbeskroomd ander afgode gedien, sowel as met ander lande politieke alliansies gesluit (“hoereer”). Esegiël beskryf die politieke alliansie op baie grafiese seksuele wyse wat in die NAV eufemisties vertaal is: “gretig gelê en wag” en “goedbedeelde bure” (Egipte).

Dié afskuwelike gedrag het die Here só uitgetart dat Hy hulle regte ingekort en aan die willekeur van hulle vyande oorgelaat het – die Filistyne, Assiriërs en Galdese handelaars. Dit het Jerusalem egter nie tot inkeer gebring nie, maar eerder haar skaamteloosheid laat verhoog, sodat sy selfs haar neus opgetrek het vir betaling. Trouens sy het haar minnaars begin betaal! ‘n Duidelike verwysing na die stroping van die stad en tempel deur Nebukadnesar die afgelope dekade of wat.

16:35-43 – Ek gaan jou straf

Die Here gaan Jerusalem straf vir haar ontrou en skaamtelose gedrag – afgodery en politieke alliansies. Die Here gee haar oor aan presies dié mense met wie sy alliansies aangegaan het. Dat die grafiese manier waarop die inval beskryf word inderdaad is hoe dit gebeur het, wys weereens hoe die Goddelike ingrype en die politieke realiteit in mekaar gevleg is.

Die profetiese insig in wat polities aan die gebeur is, dra duidelik die boodskap dat dit eintlik die Here is wat agter die skerms besig is om sy gramskap oor Jerusalem se afvalligheid uit te woed. Jerusalem het die verkiesing en verbond van die Here vergeet, en dra nou die gevolge daarvan: “Ek het wat jy gedoen het, op jou kop laat afkom.”

16:44-52 – Jy sal die skande en skaamte dra

Twee stede wat reeds deur die oordeel van die Here getref is, word hier gebruik as voorbeelde vir Jerusalem: Samaria en Sodom. Die feit dat hulle as ouer en jonger beskryf word, het met grootte te make, nie met ouderdom as sodanig nie. Samaria is verwoes in 722 v.C. en Sodom veel vroeër. Saam vorm dié drie stede – Sodom, Samaria, en Jerusalem – die spreekwoordelike “drie lelike susters” waarvan Jerusalem die lelikste is (Allen).

Sodom se sonde was selftevredenheid en hoogmoed, en ‘n gebrek aan deernis vir mense in nood. Die armes het nie gebaat by hulle oorvloed nie. Hulle het afskuwelike dinge gedoen, waarmee waarskynlik na die gebeure rondom Lot verwys word (Gen. 19). Daarom het die Here hulle uitgewis.

Samaria se sonde word nie soseer uitgespel nie, behalwe om te sê dat Jerusalem erger as hulle opgetree het. Jerusalem het aan Samaria (en Sodom) ‘n skyn van onskuld besorg, weens die omvang van Jerusalem se afgodery en afvalligheid in vergelyking met die ander twee stede. Daarom sal Jerusalem ook dié skande en skaamte dra.

16:53-63 – Ek gaan my met jou versoen ten spyte van alles

Tóg is dié straf nie die einde van Jerusalem nie. God se genade troef sy oordeel telkens weer. Hy gaan hulle lot verander, selfs die lot van Samaria (vgl. ook hfst. 37:15 vv.) en Sodom!   Die toekoms van die noordryk (Samaria) sowel as dié van die nasies (Sodom) lê ook ná aan God se hart. Hy ontferm Hom ook oor hulle, soos Hy dit vir die suidryk (Jerusalem) sal doen.

God: “sal sy verbond weer laat geld”, en “dit altyd in stand hou.” God se straf is ingebed in sy verbond en hef nie die seën wat Hy vir die volk en selfs vir die nasies bedoel op nie. “Ek gaan My met jou versoen ten spyte van alles wat jy gedoen het.”

Boodskap

Die taal en metafore van dié hoofstuk is duidelik bedoel om te skok en te ontstel. Dit is baie grafies en seksueel van aard wanneer dit letterlik gelees word. Daarmee word die afgryse van die Here op kru en ontwrigtende wyse oorgedra. Hy duld geen afgodery of afvalligheid nie. Sy mense – en dit sluit uiteindelik almal in, selfs Sodom – is Syne, en Hy sal geen steen onaangeroer laat om hulle deur straf en seën vir Homself op te eis nie.

Let op dat God instaan vir die verbreking van die verbond. God: “sal sy verbond weer laat geld”, en “dit altyd in stand hou.” God se straf is ingebed in sy verbond en hef nie die seën wat Hy vir die volk en selfs vir die nasies bedoel op nie. “Ek gaan My met jou versoen ten spyte van alles wat jy gedoen het.”

Dit is dié boodskap wat die toets van die tyd deurstaan het, en waarop die hele openbaring van die NT verhaal van Jesus en die bediening van die versoening gebou is (vgl. 2 Korintiërs 5:11-6:13 – Ambassadeurs van die versoening). Dit is ook die basis vir ons uitreik na die res van God se mense wat nóg nie dié versoening met God aanvaar het nie. Soos ek vroeër geskryf het in 2 Kor. 5:

Paulus skets versoening dus hier as die hart van die bediening – versoening met God in die sin van ‘n vryspraak van sonde en ‘n nuwe verhouding met Hom, en versoening met ander deur hulle harte onderling wyd oop te maak vir mekaar.  Maar let op, 1) dit is God se program van versoening waarby Paulus-hulle inskakel – en dit is ook hoe ons die taak van versoening moet behartig, as medewerkers van God, as sy ambassadeurs; 2) dit is bedoel vir die hele wêreld, en moet deur ons na almal geneem word.

Soos Chrisostomus, die groot prediker van Antiochië, later hieroor sou skryf: “Just as what brings heat makes things expand, so it is the gift of love to stretch hearts wide open; it is a warm and glowing virtue.”  Dit was Jesus se dryfveer … dit was Paulus se dryfveer … en dit is die enigste dryfveer wat ook ons lewens moet rig – die liefde vir God en vir ons naaste.

En sal ek vandag byvoeg – dit is wat God dryf: sy passie om hierdie wêreld met Homself te versoen. Ons is ambassadeurs van daardie versoenende passie van God!