Eksodus 22 – Sorg vir mense en hulle besittings
Die sorg vir mense en hulle diere in hoofstuk 21 word in hoofstuk 22 uitgebrei na die sorg vir mense en hulle besittings wat onder andere met die agste gebod (diefstal) verband hou – Eks. 22:1-15. Daarby word gevoeg ‘n aantal morele, burgerlik en godsdienstig-seremoniële wette wat met die tweede (afgodsbeelde), derde (Naam), sewende (egbreuk) en tiende gebod (begeerte) verband hou – Eks. 22:16-31.
Oor skade aan besittings – Eks. 22:1-15
Die beginsel wat agter die verskillende gevallestudies oor skade wat aan mense berokken word deur diefstal (agste gebod) – hetsy uit jou eie besit of waar iemand anders dit vir jou oppas – inbraak, misbruik van ‘n ander se weiveld, skade deur veldbrande, onwettige besitname van bv. gesteelde of verlore goedere, of skade wat deur uitleen aan iemand berokken word, is dat daar restitusie gedoen word. Dié riglyn lê waarskynlik agter Saggeus se optrede in die NT waar hy oorvloedig terugbetaal wat hy van mense op onwettige wyse verkry het (Luk. 19).
As daar egter ‘n dispuut ontstaan om watter rede ook al moet daar ‘n beslissing binne die geloofsgemeenskap gemaak word op grond van die getuienis wat die betrokkenes aan die lig bring. Sommige vertaal die woord ʾělō·hîmʹ wat hier gebruik word met “owerhede” (OAV), maar dit is waarskynlik beter om dit in sy tradisionele betekenis van “God” (NAV) te gebruik. Uitspraak moet dus by die heiligdom gemaak word in die teenwoordigheid van die Here waar die leiers van die geloofsgemeenskap, in dié geval dan Moses, die betrokkenes met onderskeiding kan begelei.
Oor morele, burgerlike en seremoniële wette rondom mense – Eks. 22:16-31
Voordat verder oor hierdie tipe geregtigheid gehandel gaan word, word ‘n aantal relatief losstaande wette gelys wat met die eerste (afgode), tweede (afgodsbeelde), derde (Naam), sewende (egbreuk) en tiende gebod (begeerte) verband hou.
Weereens moet ‘n mens in gedagte hou dat die leidende beginsel die diep deernis is met die situasies wat ontstaan as daar teen die wet opgetree word. Die persoon wat benadeel word, word vergoed of vergeld, maar die persoon wat aandadig was, word ook met billikheid hanteer.
- Die riglyn vir ‘n ongetroude maagd wat deur ‘n man verlei word om die sewende gebod (egbreuk) en die tiende gebod (begeerte) saam met hom te oortree, is dat hulle dinge moet regstel deur te trou en die verskuldigde bruidskat aan die pa te betaal. Dit is waarskynlik die riglyn wat agter Paulus se raad aan gelowiges in die NT lê dat as hulle begeertes te sterk word en hulle voel dat hulle behoort te trou, laat hulle doen wat hulle graag wil: “laat hulle gerus trou. Dit is nie verkeerd nie.” (1 Kor. 7:36). Die pa het egter die reg om dié troue te weier as hy die man nie as geskikte trou-materiaal beskou nie. Die bruidskat moet in ieder geval ook in dié geval betaal word.
- Towenaresse moes uitgeroei word, soos dit regdeur die OT die opdrag was (vgl. Deut. 18:10 wat ook na towenaars verwys), weens die gevaar van die oortreding van die eerste drie gebooie (afgodery, afgodsbeelde, Naam). Hulle is saam met die dodebesweerders en waarsêers uitgeroei, hoewel dit nooit heeltemal suksesvol was nie, soos ons onder andere in Saul se verhaal later sou lees waar hy ‘n dodebesweerder en waarsegster raadpleeg (1 Sam. 28). Isebel het haar ook daarmee opgehou (2 Kon. 9:22). Manasse is ook sterk veroordeel omdat hy dié praktyke in sy koningskap bevorder het (2 Kron. 33:6), hoewel hy laat in sy lewe wel tot inkeer gekom het.
- Bestialiteit is sterk veroordeel soos dit later in Levitikus ook gedoen sou word.
- Afgodediens in watter vorm ook al is sterk afgekeur.
- Vreemdelinge, weduwees en wese was van die begin af uitgesonder as mense wat met deernis bejeën en van direkte hulp voorsien moes word. Die Here het van sy volk verwag dat hulle hierdie mense wat baie maklik na die rand van die samelewing uitgeskuif is, sou intrek en versorg, soos Hy dit met hulle as vreemdelinge in Egipte gedoen het. Dit sou ‘n sterk refrein in die profete word wat die volk oor hulle versuim hieroor regdeur hulle geskiedenis sou aanspreek. Hierdie beginsel word in God se toorn oor sulke vergrype begrond.
- Dieselfde geld arm mense wat met deernis hanteer word deur veral nie hulle moeilike situasie nog moeiliker te maak met renteheffings op lenings nie of deur die klere wat hulle verpand in hulle nood langer as ‘n paar uur van hulle af te weerhou nie. Die idee was dus waarskynlik dat jy eerder moet help as geld maak uit iemand se nood wat hom letterlik kaal kan uittrek. Hierdie beginsel word in God se barmhartigheid begrond.
- Dieselfde riglyn oor lasterlike optrede word ten opsigte van God sowel as sy leiers gehandhaaf. Die derde gebod (Naam) het dus nie net met God te make nie, maar met enige gesagsfiguur in die geloofsgemeenskap.
- Die verbintenis van die volk aan God moet deur offers wat betyds gegee word, geïllustreer word, soos Hy inderdaad ook sy kant van die verbond nakom.
- Die gebod wat reeds by die Paasfees rondom eerstelinge afgekondig is, word ook hier gehandhaaf, soos ek reeds vroeër oor geskryf het.
Die opsommende opmerking aan die einde van hierdie hoofstuk vat die leidende beginsel van al die wette saam: “Julle moet vir My heilige mense wees.” (OAV). Die heiligheid lê nie in een of ander godsdienstige of sosiale beginsel nie, maar in die verhouding met die God wat heilig is. Daarom kan Hy definieer wat heilig is en wat nie. Daarin moet sy volk Hom navolg, nie hulle eie idees daaroor nie. Dit sluit onder andere in dat hulle nie diere wat in die veld doodgaan, mag eet nie, want die Here het dit bedoel vir die honde.
View all posts in this series
- God sien en God verstaan – Bybelskool oor Eksodus begin 18 Januarie
- Inleiding – Eksodus: die hoop op verlossing
- Eksodus 1 – God vermeerder sy volk ten spyte van farao se brutale onderdrukking
- Eksodus 2 – God het hulle gekreun gehoor en verstaan
- Eksodus 3-4:17 – God stuur Moses om die Godsvolk uit Egipte te lei
- Eksodus 4:18-31 – Die oudstes reageer in geloof en aanbidding op Moses en Aäron se boodskap
- Eksodus 5 – God beveel farao: Laat my volk gaan!
- Eksodus 6:1-26: “Ek is die Here!”
- Eksodus 6:27-7:25 – Egipte sal besef Ek is die Here deur die plae wat Ek stuur
- Eksodus 8 – Die plae is Jahwe se verlossende oordeel as getuienis dat Hy God is
- Eksodus 9 – Farao het geen ontsag vir Jahwe nie al krepeer hulle van ellende
- Eksodus 10:1-27 – Die plae illustreer God se seën of straf vir dié wat Hom gehoorsaam of teenstaan
- Eksodus 10:28-11:10 – Die tiende plaag bevestig Jahwe se Godheid en sy verkiesing van Israel
- Eksodus 12:1-42 – Die Here beskerm die Israeliete teen die vernietiger deur die bloed van die Paaslam
- Eksodus 12:43-13:16 – Deur viering en toewyding word die herinnering aan bevryding lewend gehou
- Eksodus 13:17-14:31 – Die teenwoordigheid van die Here raak die Godsvolk se kompas deur die woestyn
- Eksodus 15 – Die Here is die Bewerker van wonderdade wat sy volk beskerm en sy vyande verpletter
- Eksodus 16 – God voorsien brood, vleis en die Sabbat as tekens van sy teenwoordigheid
- Eksodus 17 – Is die Here by ons of nie?
- Eksodus 18 – Jetro mentor Moses en die Israelitiese leiers tot ‘n leierskapspan
- Eksodus neem stadiger as wat ek beplan het!
- Eksodus 19 – As julle My gehoorsaam, sal julle my eiendom wees, ’n koninkryk wat My as priesters dien
- Eksodus 20 – Ek is die Here jou God wat jou uit Egipte, uit die plek van slawerny, bevry het
- Eksodus 21 – Sorg vir mense en hulle diere
- Eksodus 22 – Sorg vir mense en hulle besittings
- Eksodus 23 – Sorg vir geregtigheid en die geloofsgemeenskap met God se hulp
- Eksodus 24 – Ons sal alles doen wat die Here beveel het
- Eksodus 25 – Rig vir my ‘n heiligdom op dat Ek tussen julle kan woon
- Eksodus 26 – Jy moet die tabernakel oprig presies volgens die plan wat op die berg vir jou gewys is
- Eksodus 27 – Die lig van God se teenwoordigheid brand voortdurend in die “tent van ontmoeting”
- Eksodus 28 – Die priesters se klere dra die boodskap van gesag en toewyding
- Eksodus 29 – Afgesonder en bevestig as God se verteenwoordigers
- Eksodus 30 – Elke deel van die tabernakel en elke priester word geheilig aan die Here
- Eksodus 31 – Hulle moet alles maak net soos Ek jou beveel het
- Eksodus 32 – Die tragedie van die goue bulkalf en die toorn van Jahwe
- Eksodus 33 – Onthou tog hierdie nasie is u volk
- Eksodus 34 – Ek is barmhartig en genadig, maar Ek laat niks ongestraf nie
- Eksodus 35:1-36:1 – Elkeen wie se hart en gees hulle daartoe aangespoor het, het vrywillig offergawes gebring
- Eksodus 36:2-38 – Die volk bring meer as wat nodig is
- Eksodus 37 – Besaleël neem die voortou met die maak van die heilige toebehore van die tabernakel
- Eksodus 38 – Amper sewe ton goud, silwer en brons word gebruik
- Eksodus 39 – Die tabernakel is gereed vir die teenwoordigheid van die Here
- Eksodus 40 – Die teenwoordigheid van die Here vul die tabernakel
- Oor getalle in die woestyn verhale
- Die tweede gebod – ‘n paar ekstra gedagtes
Tags: Eksodus
Trackback from your site.
Estella Steenkamp
| #
Baie dankie vir die bostaande inligting ek het alreeds kennis gemaak met u skrywe oor homoseksualiteit. Ek moet se ek dink nie dit moet gaan oor homoseksualiteit as sulks nie maar oor die geweldige sonde dat gewone mense wat dink hulle is so slim die woorde wat God duidelik se dit is sonde wil verander na nie sonde. Dat hulle self werktuie van satan is want God se in sy woord dat Hy hulle wat enige iets verander aan sy woord gaan straf. Ek vind mens kan romeine 1 oor en oor lees. Ons is natuurlik almal tot die dood toe skuldig maar ons neem God se vergifnis aan en Hy begin n werk in ons en ons begin vrugte dra baie klein en min aan die begin vir sommiges van ons maar Sy genade is so groot
Chris van Wyk
| #
Hi Elizabeth, ja, dit is ‘n komplekse onderwerp. Ek het redelik uitvoerig daaroor geskryf in my hantering van Numeri: Ekskursie – geweld in die OT. Jy sal daar genoeg stof kry tot nadenke.
Vandag is ons egter in die genadetyd van die Here waarin die geestelike oorlog geveg word teen die bose magte in die lug om mense uit die duisternis te wen vir die koninkryk van God se lig (Ef 6). Die wapens van ons stryd is dus geestelik.
Maar, ons moet ook nie vergeet dat die beeld van God as ‘n Oorlogvoerder in die apokaliptiese dele van die NT, veral in die Openbaring aan Johannes, weer na vore kom waarin God se verlossende oordeel oor die wêreld deur die Lam aan die kruis wat ook die Leeu van Juda is, voltrek word. Die plae wat só ‘n belangrike rol gespeel het in God se oordeel oor farao en sy mense keer in Openbaring terug in die vorm van die seëls, trompette en bakke wat verskriklike ontwrigting en lyding regoor die wêreld veroorsaak het.
Hierdie beeld van God pas dus naatloos by dié van Eksodus in waar God se volk uit hulle slawerny bevry is asook dié van Numeri en Josua waar Israel in ‘n “Heilige Oorlog” die land van sy afvallige inwoners gereinig het. Dit kom weer aan die einde van die tyd.
Johan
| #
Baie dankie Chris vir al die woord uitleg en e-pose
Ontspan en geniet die rus.
Johan Swanepoel
Louisa C
| #
Goeie more, baie dankie. Groot waardering vir hierdie artikels.
Louis
| #
Dankie Chris
Jan Louw
| #
Chris,
Ek wil weereens vir jou baie dankie sê vir die groot werk waarmee jy besig is in diens van die gelowiges.
Ek kan egter steeds nie lekker vrede maak met die gedagte om van God as “wat” te praat nie. God is tog ‘n persoon en nie ‘n “iets”, soos by die heidene nie. Alles wat jy aanhaal en sê oor God, bevestig dat Hy “Iemand”is wat bv kinders het en en wat liefhet en dinge doen. God is ‘n Wie en nie ‘n Wat nie.
In Ps 8 sê Dawid wel, “Wat is die mens!”, maar in daardie omstandighede is dit kollektief bedoel en nie die mens as ‘n persoon nie.
Ag ek kry dit maar net van my hart af juis omdat ek soveel waardering vir jou en jou werk het.
Elizabeth Maartens
| #
More
Ek het ‘n vraaag. Een van die die basiese Christelike waardes is liefde. In die lig hiervan is dit nodig vir Christene om eerder te kies vir vrede as vir oorlog. Tog is die Bybel gevul met geskiedenis wat daarop dui dat oorlog tog regverdig is. Hoe oordeel ‘n mens hieroor?
Chris van Wyk
| #
Hi Tap, dit is ‘n gedeelte wat regtig moeilik is om te interpreteer. Kommentare verbind hierdie uitspraak van Jesus oor die koms van die koninkryk basies aan ses moontlikhede:
1 – die verheerliking op die berg wat in al drie evangelies net ná hierdie uitspraak volg;
2 – die opstanding van Jesus ná sy kruisiging wat Judas nie meemaak nie;
3 – die uitstorting van die Heilige Gees met Pinksterdag;
4 – die groei van die kerk met die verkondiging van die koninkryk van God;
5 – die verwoesting van Jerusalem in 70 nC;
6 – die tweede koms van Jesus, waarvan die verheerliking op die berg ‘n voorafskaduwing was.
Ek kies vir ‘n kombinasie van almal, behalwe nommer 5, veral na aanleiding van R T France se uitstekende kommentaar op Matteus. My interpretasie is soos volg:
1 – die verheerliking op die berg volg in al drie evangelies direk ná hierdie uitspraak en is in wese ‘n openbaring van die heerlikheid wat Jesus gehad het, en ‘n voorafskaduwing van die heerlikheid wat Hy ná sy kruis en opstanding weer sou ontvang (Matteus 16:21-17:8; Lukas 9:23-36; Markus 8:34-9:8).
Die verheerliking op die berg was dus ‘n bevestiging vir die dissipels van die heerlikheid van Jesus wat na sy dood aan die kruis bevestig word deur die opstanding, die uitstorting van die Heilige Gees, die groei van die kerk en die lewende hoop op die wederkoms.
2 – die uitspraak is deel van die oproep van Jesus dat die dissipels die kruis moet opneem en Jesus moet volg. Die verheerliking op die berg was dus ‘n aanmoediging en bemoediging dat hulle dissipelskap die moeite werd sou wees, want hulle sou deel in die heerlikheid van Jesus.
3 – die opstanding van Jesus uit die dood was ‘n uitsonderlike demonstrasie van die koms van die koninkryk, maar belangrik, wat Judas nie meegemaak het nie. Hy is dood vóór Jesus opgestaan het. Dit verklaar die opmerking dat sommige nie die dood sou smaak vóór hulle die koms van die koninkryk sou sien nie.
4 – die deurslaggewende element in hierdie interpretasie is egter Petrus wat in sy tweede brief duidelik die verheerliking op die berg aan die koms van die koninkryk verbind:
“Toe ons aan julle die krag van ons Here Jesus Christus en sy wederkoms bekend gemaak het, het ons ons nie op versinsels of legendes verlaat nie. Nee, met ons eie oë het ons Hom in al sy majesteit gesien. Hy het van God die Vader eer en heerlikheid ontvang toe die Allerhoogste Majesteit gesê het: ‘Dit is my geliefde Seun oor wie Ek My verheug.’ Die stem uit die hemel het ons self gehoor toe ons saam met Hom op die heilige berg was. En dit het vir ons die boodskap van die profete nog meer bevestig. Hierdie boodskap is soos ’n lamp wat in ’n donker plek skyn. Julle sal goed doen as julle in sy lig bly totdat die dag aanbreek en die môrester opkom in julle harte.” (2 Pet 1:16-18).
Onthou ook dat die verheerliking op die berg ‘n voorafskaduwing van die vervulling van die profesie van Daniël 7:13-14 is:
“My nagtelike visioen het voortgeduur: daar het in die wolke iemand aangekom, iemand soos ’n menslike wese. Hy het na Hom toe gegaan wat ewig lewe en is voor Hom gebring. Aan dié menslike wese is die heerskappy en eer en koningskap gegee sodat al die volke, nasies en taalgroepe hom sou dien. Sy heerskappy is ’n ewige heerskappy, dit sal nie tot niet gaan nie; sy koningskap sal nie ophou nie.”
Chris van Wyk
| #
Hi William, die evangelie (euangelion) is die “goeie nuus” dat elkeen wat in Jesus Christus glo, nie verlore sal gaan nie, maar die ewige lewe sal hê (Joh 3:16). Soos dit ook in vers 1 van 2 Timoteus 1 verklaar word: “die belofte van die lewe wat in Christus Jesus is.” Dit is ‘n woord wat in die NT nét vir die boodskap van Jesus gebruik word. Omdat die eerste vier boeke van die NT uitsluitlik fokus op die lewe wat daar in Christus Jesus is, word hulle daarom Evangelies genoem.
William Phillips
| #
Wat is die evangelie?