Inleiding – ‘n reisverhaal

Numeri vertel die verhaal van Israel se veelbewoë veertig jaar trek deur die woestyn tot by die vlaktes van Moab vanwaar die Intog in Kanaän plaasgevind het.  Die verhale van hulle wel en weë word telkens op betekenisvolle wyse aangevul deur verdere voorskrifte vir hulle reis en die uiteindelike Intog in die land, sowel as met twee sensuslyste wat die militêre, sosiale en geestelike ordes van die volk vaslê.

Die Griekse titel van die boek Arithmoi is afgelei van die Hebreeuse woord Syfers na aanleiding van dié twee sensuslyste.  Die naam Numeri kom van die Latyn daarvoor.  Die Hebreeuse titel van die boek is gepas: “ In die woestyn” (בְּמִדְבַּר).

‘n Reisverhaal

Die boek is saamgestel rondom twee dele van hierdie reisverhaal.

  • Die eerste deel (hfst. 1-14) vertel die verhaal van die trek van die eerste generasie van die volk van Sinai tot by die oostekant van die beloofde land. Dit eindig met die gebrek aan vertroue in God om die land in te neem en is die begin van die gevolglike verdere dekades lange omswerwinge in die woestyn.
  • Die tweede deel (hfst. 15-36) fokus op kwessies van leierskap en priesterskap, met die gepaardgaande voorskrifte, ‘n aantal oorwinnings in die woestyn en eindig met die aankoms van die tweede generasie van die volk in Moab, oos van die Jordaan, gereed om die beloofde land in te neem.

Die eerste generasie verspeel hulle kanse

Die boodskap van die boek is aan die een kant dat die eerste Eksodus generasie hulle kanse verspeel het om die beloofde land in te neem, dat dit hulle daarom ‘n leeftyd in die woestyn gekos het.  Dit sou eers die tweede woestyn generasie wees wat die Intog sou beleef.

Drie verhale onderstreep die omvang van die verspeelde kanse.

  1. Die eerste verhaal is die eerste generasie se onvermoë om die Here te vertrou om die land in te neem (Num. 14). Daarmee word die land vir hulle toegesluit.
  2. Die tweede verhaal is die opstand van Korag, Datan en Abiram teen die geroepe priesterlike leierskap van Moses en Aäron (Num. 16). Daarmee ontbrand die toorn van die Here teen ‘n groot deel van die mense in aansien en wis Hy hulle uit.
  3. Die derde verhaal is die sonde van arrogansie en ongeduld van Moses en Aäron wat die rots slaan vir water eerder as om die Here se voorskrifte te volg (Num. 20). Daardeur  verbeur hulle as geroepe leiers die kans om die land saam met die tweede generasie binne te gaan.

Daar is uiteindelik net twee persone wat uit Egipte weggetrek het wat saam met die tweede generasie die Intog meemaak: Josua en Kaleb.

In ‘n sekere sin help die boek ons dus verstaan hoe ‘n mens nie as volk van God moet optree nie.  Dit is ‘n versameling van “slegte voorbeelde” wat in die NT tereg as ‘n waarskuwing vir die geloofsgemeenskap voorgehou word.  Ek brei daarop uit in ‘n gedeelte oor die gebruik van Numeri in die NT.

Wat dus uitstaan van hierdie reis is die Israeliete se voortdurende klagtes en ongehoorsaamheid.  Dat die tweede generasie dit wel maak om by die land Kanaän aan te kom, het meer met God se beloftes en voorsiening te make, as met die getrouheid en gehoorsaamheid van sy volk.

‘n Mens kan ook in die konflikte met die Edomiete (Num. 20), Moabiete (Num. 21), Amoriete (Num. 21), en Midianiete (Num. 31) die begin van die latere verhale van konflik tussen Israel en hulle omliggende bure raaksien.  Die wrywing tussen hierdie verwante volke kom ‘n lang pad.

God bly getrou aan sy beloftes

Maar van ‘n ander kant gesien, is Numeri ‘n perspektief op die God wat sy doel met hulle deurvoer al beproef die eerste generasie sy geduld tot die uiterste toe.  Hy gee eenvoudig nie bes nie, en bring die volk in Kanaän, in vervulling van sy beloftes, al is dit met die tweede generasie.

Daarmee bewys God dat Hy getrou is aan sy verbondsbeloftes in Genesis aan Abraham, Isak en Jakob.  Sy verbond met die aartsvaders is dus die dryfkrag agter die Uittog uit Egipte én die uiteindelike Intog in Kanaän. Abraham se “saad” sal die beloofde land in besit neem al bars die bottel.

God is die Bevelvoerder en Begeleier

Waar God in Genesis hoofsaaklik as die God van Beloftes geteken is, in Eksodus as die God van Bevryding, in Levitikus as die God van Bevele, word Hy in Numeri as die God van Begeleiding geteken.  Hy gee nie net sy Gees, saam met die fisiese tekens van die wolk, die vuurkolom, die silwertrompette en die engel van die Here wat met hulle saamtrek nie. Hy is ook die Bevelvoerder en Begeleier van die Heilige Oorlog wat vir die Intog in Kanaän geantisipeer word, waarvoor die volk, anders as in Egipte, nou self ingeoefen word in die oorlog.

Daarom word die twee sensuslyste van die twee verskillende generasies (hfst. 1-2 en 26) in die eerste plek aan die hand van hulle militêre geskiktheid saamgestel met die oog op die Intog wat deur geweld sal plaasvind.  Daarna volg die sosiale en geestelike ordes.

Die oorloë word ook in die “Boek van die Oorloë van die Here” neergeskryf (Num. 21:14; vgl. Eks. 17:14).  Daar is ook sprake van “digters” wat in liedvorm die oorloë herdenk het (Num. 21:27).  Dit is benewens die sensuslyste wat Moses moes neerpen (Num. 1:2).

Maar, dié gewelddadige kant van nie net die opdragte aan die volk nie, maar ook van God self wat die volk tot oorwinning oor ander volke aanvoer, kan ‘n mens ongemaklik laat met die prentjie wat dit van God teken.  Ek maak ‘n paar opmerkings daaroor in ‘n gedeelte oor geweld in die OT.

Israel is ‘n priesterlike teokrasie

Dit is ook opmerklik hoe die Tabernakel die sentrum van die volk vorm, beide in terme van die militêre weerbaarheid as in terme van hulle familieverband.  Daarom word die volk baie presies in die regte orde rondom die tabernakel opgestel.  Israel is duidelik ‘n priesterlike teokrasie.  Die priesters gee leiding aan die volk op alle gebiede soos die Here deur sy Gees en sy leier Moses die voortou neem.

Let ook op hoe die primêre fokus steeds, soos in Levitikus, op die regte verhouding met God en met mekaar geplaas word.  Hulle is immers nog steeds by die berg Sinai waar hulle die wet ontvang het, totdat hulle die reis verder neem na Kanaän, soos hoofstuk 10 en verder vertel.

Hierdie perspektief help ons om sin te maak van die boek, want al is baie van die rituele en voorskrifte in hierdie priesterlike teokrasie vir ons vreemd, is dit die sleutel om hulle fundamentele waardes te kan begryp.  Die vasgryp aan hierdie voorskrifte openbaar die diepste vlak van die waardes waarop die geloofsgemeenskap van Israel gebou is.  ‘n Mens sien juis die diepte van hulle oortuigings oor die verhouding tussen God en sy volk, en tussen elke lid van die volk, in die presiese rites en rituele soos dit hier en in die res van die Pentateug vasgepen is, selfs in die twee sensuslyste wat ons in die boek aantref.

Al lees die sensuslyste swaar en al klink die voorskrifte vir ons vreemd op die oor – en dit mag maar vreemd klink, want dit was bedoel vir ‘n ander tyd! – moet ons ook besef dat as ons nie dié dinge van die Israeliete verstaan nie, ons ook nie gaan verstaan wat hulle gemeenskap laat werk het nie.  Dit is dié dinge: “that made their society tick.” (Wenham).  En dit is dié dinge wat as voorbeelde vir ons opgeteken is in die NT sodat ons nie noodwendig die presiese detail daarvan hoef na te kom nie, maar verseker dieselfde graad van gehoorsaamheid en getrouheid in die verhouding met God en sy mense sal handhaaf.

View all posts in this series

Numeri


Chris van Wyk

Ek is gemeenteleraar by Somerstrand gemeente, Port Elizabeth. My passie in die lewe is om God bo alles te dien en gelowiges in geloofsvorming te begelei. I am pastor at Summerstrand congregation, Port Elizabeth. My passion in life is to serve God above all and to lead believers in faith formation.

Comments (5)

  • n Hartlike goeie more, ek wil U net meedeel dat my epos adres verander het (e-pos verskaf).
    Dankie vir die wonderlike voorreg wat U ons gun om die Bybel beter te leer ken.

    Vriendelike Groete
    Natascha

  • Numeri was vir nog nog altyd ‘n boek met ‘n paar belangrike gebeurtenisse, en met groot dele tussenin wat vir my vreemd, verwyderd en onbelangrik gelyk het. Ek sien uit om dit in hierdie reeks beter te ontgin en verstaan. Dankie vir die geleentheid.

  • Hi Chris. Ek lees weer Numeri deur tesame met jou notas. Dit is net vir my nogal erg hoe vreeslik kwaai en onverbiddelik God in hierdie boek is. En hoeveel mense sumier doodgemaak word wanneer hulle sy grense oorskrei. Baie mense. Insluitende gesinne. Dis nogal ‘n totaal ander prentjie van God wat ek in Jesus leer ken het.

    • Die Westerse moraal beïnvloed ons meer as wat ons dink. Ons intuïtiewe “gut-feel” is dat niemand seergemaak mag word nie, selfs nie blootgestel mag word aan woorde wat aanstoot kan gee nie, dat mense van verdrukking of onderdrukking vrygemaak moet word, dat hulle eie idee van hulleself volle spektrum moet hê om te ontwikkel, soos hulle dit wil doen, en dat alles billik en sonder diskriminasie moet geskied (volgens The Righteous Mind van die sielkundige Jonathan Haidt). Die gedagtes beïnvloed ons antropologie en telkens waar die Godsbeeld in die Bybel nie daarmee saamstem nie, kom ons in opstand.

      Daarom dat ons aanklank vind by Jesus wat siekes en behoeftiges insluit en die magtiges en invloedrykes aanvat. Wat vergewe en vernuwe en intrek in sy gemeenskap en ‘n nuwe toekoms bring wat menswees laat floreer in God se teenwoordigheid.

      Maar, maak geen fout nie, dit is nie al wat die Bybel oor Jesus vir ons sê nie. Hy is vlymskerp in sy oordeel oor mense wat sy genade nie ontvang nie, en verkondig die oordeel van God: “Tot ‘n oordeel het Ek in hierdie wêreld gekom, sodat dié wat nie sien nie, mag sien, en dié wat sien, blind mag word.” (Joh 9:39).

      Paulus praat van die verborge dinge van mense wat deur Jesus Christus geoordeel sal word, en dat dit deel van die evangelie is (Rom 2:16). By sy wederkoms sal Hy die lewende en die dode oordeel (2 Tim 4:1). En Johannes verkondig ‘n Jesus wie se oë soos ‘n vuurvlam is en sy tong soos ‘n skerp tweesnydende swaard (Openb 1:14-16). Geen wonder Johannes val voor sy voete soos ‘n dooie nie.

      Dit is hierdie Jesus wat die oordeel in die vorm van die seëls, basuine, bakke en dies meer uitdeel. Dit is weliswaar ‘n verlossende oordeel, maar dit gaan met baie swaarkry gepaard. Die prentjie van Jesus met ‘n sekel in die hand wat die aarde afmaai, is grusaam … met die bloed wat tot aan die tooms van die perde reik, 320 km ver. (Openb 14).

      God pas nie in ons netjiese vredevolle Westerse prentjies in nie. Hy is ‘n lig op ons pad, maar ook ‘n verterende vuur. Daarom help Numeri ons om te besef met wie ons te make het. En sê Spreuke dat wysheid begin by die vrees of ontsag vir die Here. Dit geld net soseer van die God van die OT wat ons in Jahwe leer ken het as die God van die NT wat ons in Jesus leer ken het. Jesus tree in die NT op as die Jahwe van die OT. En Goddank daarvoor, want net só ‘n God kan die nuwe aarde en hemel vir ons in aanskyn laat gaan.

Maak 'n opmerking

  • Chris van Wyk on OpenbaringHi Ronel, dit hang af wat die selgroepe doen. As dit net daar is vir die bestaande lidmate sal dit die gelowiges opbou, maar nie die gemeente groei nie. As daar 'n strategie is om ongelowiges te bevriend en te evangeliseer - uiteraard waar dit moontlik is in julle konteks - dan is kleingroepe 'n wes…
  • Ronel on OpenbaringDs Chris, wat is u mening oor selgroepe in die gemeente die belangrikste manier is om die evangelie in n gemeente uit the brei en gemeente getalle te vergroot? Sal graag u mening wil hoor. Ons is tans in die VAE in Al Ain. Hier is ongeveer 35 verskillende dominansies van gelowiges waarvan ons Suid A…
  • Chris van Wyk on OpenbaringHi Marelize, ja, jy kan dit hier aflaai: https://bybelskool.com/ek-kom-gou-n-boek-oor-openbaring-deur-chris-van-wyk/. (direkte skakel na die boek: https://ngkerksomerstrand.co.za/wp-content/uploads/2020/05/Ek-kom-gou.pdf) Daar is ook 'n skakel na 9 video's wat ek gemaak het oor Openbaring vir 'n Pin…
  • Marie Elizabeth on OpenbaringHi Chris Is dit moontlik om die studie materiaal tov die boek Openbaring as een n boek te onvang? Ons wil met die boek as bybelstudie begin maar wil nie elke hoofstuk apart aflaai nie Laat weet asb? Groete Marelize Van Niekerk Cell: 083 321 4666
  • Chris van Wyk on Lukas 16:1-13 – God vertrou ons met die ware rykdom as ons betroubaar is met aardse rykdomHi Mike, "ewige tente" of "ewige woonplekke" in Lukas 16:9 verwys na die lewe by God in die hemel (vgl Joh 14:2). Paulus skryf ook hieroor in 2 Korintiërs 5:1 en gebruik 'n ooreenstemmende metafoor vir die onverganklike liggaam wat ons in die hemel van God sal ontvang. Hy noem dit 'n "ewige gebou" o…
  • Mike on Lukas 16:1-13 – God vertrou ons met die ware rykdom as ons betroubaar is met aardse rykdomHi Chris, verduidelik vir my wat word bedoel met die woorde, "ewige tente".
  • Chris van Wyk on Genesis 35 – Jakob voltooi sy verbintenis aan God by Bet-El waar alles begin hetHi Petrus, in albei gevalle het die broers wel opgetree, maar in Dina se geval heeltemal oorboord gegaan, en in Tamar se geval sonder 'n regsproses. Dat Jakob en Dawid nie self opgetree het nie is waarskynlik te wyte aan nalatigheid, hoewel die Bybel nie hulle gedagtegang uitspel nie. Met Absalom se…
  • Petrus on Genesis 35 – Jakob voltooi sy verbintenis aan God by Bet-El waar alles begin hetBeste Chris Ek is weer by Genesis en met die Jakob verhaal is daar iets wat my opval: Jakob and Dawid se dogters is onteer en seuns was in opstand teen hul vaders, maar is nie gestraf vir hulle oortredings nie. Dit blyk ook uit ander verhale. Jakob het Ruben met sy seen "vervloek," maar hoekom het d…
  • Chris van Wyk on Psalm 29Dankie Tertia, my voorreg en plesier.
  • Tertia Botha on Psalm 29Dr Chris dankie dat jy met jou kennis en wysheid my sommer ook vandag toerus. Vandag word ek opnuut herinner van God se krag bo die natuur maar ook God se stem in die natuur!! Alledaagse herinneringe aan ons GOD wat alles goed geskep het en steeds daaroor heers.
  • Chris van Wyk on Inleiding op OpenbaringHou moed Amanda! Lees wat ek geskryf het vir Yvonne oor Psalm 103:5: https://bybelskool.com/psalm-1031-5-loof-die-here-wat-al-jou-siektes-genees/comment-page-1/#comment-29597
  • Chris van Wyk on Psalm 103:1-5 – Loof die Here wat al jou siektes geneesHi Yvonne Vers 5 moet in die konteks van die Psalm uitgelê word. Die eerste vyf verse vorm 'n eenheid: 1 Van Dawid. Loof die Here, o my siel, ja, alles wat in my is, sy heilige Naam! 2 Loof die Here, o my siel, en moenie enige van sy weldade vergeet nie – 3 Hy wat al jou sondeskuld vergewe, wat al j…
  • amanda on Inleiding op Openbaringhoe ( op aarde ) gaan God se koninkryk op aarde so gevestig word, dat Hy uiteindelik deur almal as Alleenheerser erken gaan word. Elkeen is so besig om sy eie ding te doen, dat dit byna onmoontlik klink. Dis vir my n moedelose gedagte.
  • Yvonne on Psalm 103:1-5 – Loof die Here wat al jou siektes geneesEk wil graag meer weet oor psalm 103vers 5
  • Chris van Wyk on 1 Samuel 28Hi Elsa, die doderyk is in twee gedeel. Kyk in Lukas 16 vir 'n beskrywing daarvan.
%d bloggers like this: