Levitikus 23 – Vyf feeste om saam in die teenwoordigheid van die Here te vier

Waar Moses die vorige voorskrifte direk aan die adres van Aäron en die priesters gerig het, word hierdie laaste vyf hoofstukke van Levitikus 23 tot 27 gerig aan die hele geloofsgemeenskap van Israel.  Wat hy hier te sê het in opdrag van die Here geld vir hulle almal.  In hoofstuk 23 word begin met die gereelde viering van die Sabbatdag waarna die vyf hoof feeste van Israel aangekondig en beskryf word (vgl. Num. 28-29 wat meer detail hieroor bevat).

Die Sabbatdag word as ‘n rusdag beskryf – van sononder tot sononder – sowel as ‘n dag waarop ‘n gewyde byeenkoms vir die Here gehou moet word.  Dit moes gehou word ongeag waar die Israeliete sou woon.  Dit sou hulle unieke kenmerk as geloofsgemeenskap wees in al die gemeenskappe waar hulle sou woon.

Die vyf feeste word as volg uitgespel:

1. Die Paasfees en die fees van die ongesuurde brood is vanaf die veertiende van die eerste maand gevier in die lente – Lev. 23:4-8. Dit was ‘n week van offers aan die Here wat met ‘n Sabbatdag afgesluit is.  Dit was ook een van die pelgrimsfeeste waar van alle Israeliete verwag is om in Jerusalem saam te trek. Die ander was die (Loof)huttefees;
2. Die Fees van die weke is sewe weke ná die Paasfees gevier met die oesfees (graan) in die somer – Lev. 23:9-22 vgl. Num. 29:26). Dit het bekend geword as Pinkster, omdat dit op die “vyftigste dag” gehou is (Pinkster beteken vyftig).  Die eerstelinge van die oes moes na die Tabernakel gebring word om as teken van dankbaarheid teenoor die Here te dien.  Hulle mag op geen manier van die oes gebruik het vóór dié offer nie.  Hulle moes tydens die oes ook aan die armes dink.  Let op dat hierdie offer hulle vir die Here aanneemlik gemaak het.  Hulle offers het ook ‘n brandoffer ingesluit, sowel as ‘n graanoffer en ‘n een liter wyn as drankoffer.  Interessant is dat dié fees mettertyd aan die gawe van die Tien Gebooie op Sinai gekoppel is, omdat dit drie maande ná die Uittog, en gevolglik die eerste Paasfees, gehou is (Eks. 19:1).  Daarom het hierdie fees ook ná die ballingskap die Fees van die wet geword;
3. Die dag vir die blaas van die trompet (sjofar) was ook die Nuwejaarsfees en is op die eerste dag van die sewende maand gehou as ‘n herinnering aan al God se beloftes – Lev. 23:23-25 (vgl. Num. 29:1-6);
4. Die Groot Versoendag was op die tiende dag van die sewende maand as ‘n verootmoedigende vasdag gehou – Lev. 23:26-32;
5. Die (Loof)huttefees was aan die fees van die insameling van die oes (vrugte soos olywe en druiwe) gekoppel en op die vyftiende dag van die sewende maand in die herfs gehou – Lev. 23:33-26 (vgl. Num. 29:12).  Met dié fees sou hulle die tyd in die woestyn herdenk deur in hutte te bly vir ‘n week.  Dit was die ander pelgrimsfees saam met die Paasfees.  Vergelyk die vyftien Pelgrimspsalms wat mettertyd vir hierdie reis geskryf is: Psalm 120-134.

Hierdie vyf feeste was ‘n uitbreiding van die drie feeste van:

1. Eksodus 23:14-17 (fees van die ongesuurde brood wat direk na die Paasfees gehou is, die oesfees, en die fees van die insameling);
2. Eksodus 34:18-26 (dieselfde drie met die oesfees wat ook die fees van die weke genoem is);
3. Deuteronomium 16:1-17 (die Paasfees en die fees van die ongesuurde brood, die fees van die weke wat ‘n aanvang neem met die oesfees, en die (loof)huttefees wat aan die insameling van die oes gekoppel is).

Twee dae is dus as feeste bygevoeg.  Die Groot Versoendag omdat dit met die hele offerkultus saamgehang het wat in Levitikus 16 beskryf is.  Die Nuwejaarsfees wat hier as die dag vir die blaas van die trompet bekendgestel word.

Boodskap: Jesus vervul met sy lewe en bediening die vyf feeste en sluit hulle betekenis vir ons op ‘n nuwe manier oop

Die Sabbat en hierdie feeste was van groot belang om die gemeenskap van Israel rondom die groot dade van God in die verlede sowel as die groot gebeure in hulle eie lewe rondom hulle oeste te verenig.  Daarin lê hulle rus en hulle vrede opgesluit.  Dit het nie net as ‘n herinnering gedien van wie God vir hulle is nie, maar het ‘n baie groot gemeenskapskeppende funksie gehad.

Dié funksie kan ook in die lewe en bediening van Jesus gesien word:

1. Hy besoek saam met sy ouers Jerusalem vir die Paasfees op ‘n pelgrimstog uit Nasaret as twaalfjarige kind en tree in gesprek met die geleerdes (Luk. 2:41-52).
2. Hy vier getrou die Sabbatdag en gebruik dit om sy boodskap van genesing en genade aan die hele Joodse gemeenskap te bring. Hy verruim ook die Jode se gedagtes oor die betekenis van dié dag.
3. Hy reinig die tempel op die Paasfees (Joh. 2:13-22) waartydens baie mense tot geloof in Hom gekom het.
4. Hy reis na Jerusalem, waarskynlik vir die (Loof)huttefees waar hy onder andere die verlamde man by die bad van Betesda genees (Joh. 5:1-17).
5. Hy vermeerder die brood net voor ‘n volgende Paasfees (Joh. 6:1-15) en leer die mense dat Hy die brood van die lewe is.
6. Hy lewer sy groot uitnodiging dat almal wat dors het na Hom toe moet kom om te drink (as teken van die Heilige Gees) op die laaste dag van die (Loof)huttefees (Joh. 7:1-52).
7. Hy wek Lasarus op uit die dood net voor ‘n derde Paasfees waaraan Hy sy lering van die opstanding uit die dood koppel (Joh. 11:1-57).

Trouens, Johannes beskryf eintlik Jesus se hele openbare Joodse bediening in Johannes 1:19-12:50 binne die raamwerk wat die twee pelgrimsfeeste van die Paasfees en die (Loof)huttefees bied.  Daarmee bevestig Hy sy ware identiteit as die Seun van God met nie net die talle wondertekens nie, maar ook binne die konteks van die Joodse feeste.

Johannes doen dieselfde met die laaste deel van sy boek waar hy die persoonlike bediening van Jesus aan sy dissipels – wat uitmond in sy verheerliking deur sy lyding, kruisdood en opstanding – as publieke getuienis aan die wêreld binne die konteks van Jesus se laaste Paasfees beskryf – Johannes 13:1-20:31.

Maar nog dieper as dit.  Elkeen van hierdie vyf feeste kan met die betekenis wat die Here Jesus Christus vir die kerk tot aan die einde van die tyd gaan hê, verbind word.  Ek gee net ‘n kort opsomming daarvan.  Die eerste drie feeste het ‘n direkte verband.  Die laaste twee ‘n indirekte verband:

1. PAASFEES: Jesus is ons Paaslam (1 Kor. 5:7). Hy sterf op die Paasfees.  Ons vier dit deur die Nagmaal wat Hy op die Joodse Paasfees – “die eerste dag van die ongesuurde brood, die dag waarop die Jode altyd die paaslammers geslag het” – ingestel en vir ons as ‘n sakrament nagelaat het om te vier (Mark. 14:12-25; Matt. 26:17-35; Luk. 22:7-38).
2. PINKSTERFEES: Jesus stort die Heilige Gees op die kerk uit op Pinksterdag (Hand. 2:1-42). Dit is op die oesfees aan die einde van die fees van die weke, die vyftigste dag soos dit in Levitikus 23 vir die fees bepaal is.  Die feit dat Jesus die Eersteling uit die dood is, word ook met die fees van die eerstelinge verbind (1 Kor. 15:20).
3. GROOT VERSOENDAG: Jesus word op ‘n baie besondere manier die vervulling van die Groot Versoendag deurdat Hy die volmaakte offer bring om eens en vir altyd versoening vir alle gelowiges se sondes te bewerk, soos ek reeds by Levitikus 16 uitvoerig aangetoon het. Vergelyk my bydrae en lees Hebreërs 7-10, veral 9:23-10:31.
4. NUWEJAARSTROMPET: Daar is ook ‘n interessante indirekte verband wat tussen die dag vir die blaas van die trompet, die viering van die Nuwejaar, en die opstanding van die dooies met die “laaste trompet” waarvan Paulus praat, getrek kan word (1 Kor. 15:50-58).
5. (LOOF)HUTTEFEES – die insameling van die oes: Dieselfde geld die indirekte verband tussen die fees van die insameling van die oes ([Loof]huttefees]) wat met die insameling en onderskeid tussen gelowiges en ongelowiges aan die einde van die tyd verbind kan word. Jesus vertel ‘n paar gelykenisse wat daarmee verbind kan word (die boere en die wingerd – Mark. 12:1-12; Matt. 21:33-46; Luk. 20:9-19; die onkruid en die koring – Matt. 13:24-43).  Hy sien sy bediening ook as ‘n tyd vir die oes, soos Hy aan sy dissipels verduidelik in sy gesprek met die Samaritaanse vrou (Joh. 4:35-38; vgl. Matt. 9:35-38).  Trouens, die werk van sy dissipels vorm deel van sy eie insameling van die oes (Luk. 10:1-24).  Paulus gebruik die metafoor van die oes om die gelowiges tot ‘n heilige lewe op te roep (Gal. 6:8-9; 2 Kor. 9:10).  Johannes gebruik oes metafore om dieselfde boodskap in die Openbaring te bring (vgl. Openb. 14 en 19).