Levitikus 15 – Rituele reiniging weens seksuele afskeidings

Die voorskrifte vir reinheid wat nou al vir kos (Lev. 11), geboortes (Lev. 12), velsiektes (Lev. 13), gebruiksartikels en huise (Lev. 14) gegee is, word afgesluit met voorskrifte rondom afskeidings wat met genitalieë verband hou (Lev. 15).  Daarmee het die Here gewys dat normale seksualiteit binne die huwelik sy seën wegdra, maar dit nie iets is wat binne die ruimte van die Tabernakel hoort nie.

Daarom het normale seksuele aktiwiteit ‘n mens onrein in terme van die toegang tot die Tabernakel gemaak.  Uiteraard het dit enige abnormale afskeidings ingesluit soos dit hier uitgespel word.  Hierdie voorskrifte wys dus ook eksplisiet enige seksuele aktiwiteit by die heiligdom af soos dit wydverspreid in die ander godsdienste beoefen is, bv. verskillende vorme van prostitusie (vgl. Deut. 23:17-18). Seks het geen geestelike konnotasie gehad soos wat dit in ander godsdienste die geval was.

Enige normale saadstorting sowel as enige abnormale afskeiding uit sy genitalieë maak ‘n man onrein, bedoelende dat hy nie toegelaat word in die Tabernakel vir die normale liturgiese en kultiese deelname nie.  Dit maak nie saak of dit uit normale seks of saadstorting (Deut. 23:10-11) voortgespruit het nie, en of dit ‘n abnormale afskeiding was wat óf aanhoudend (bv. ‘n seksuele oordraagbare siekte) of periodiek was nie (wat moontlik op ‘n verstopping van een of ander aard kan dui, bv. die prostaat).  Hy was onrein.

Ook enige kontak daarmee maak die ander persoon of voorwerp onrein.  Dit geld selfs as die persoon met ‘n afskeiding op iemand anders spoeg, ‘n teken van minagting, maar ook ‘n wyse waarop van die “eienskappe” van dié persoon na ‘n ander oorgedra kan word.  In ‘n wêreld waar die oordrag van siektes deur spoeg nog nie regtig goed verstaan was nie, was dit nogal ‘n belangrike insig.

Dieselfde geld vroue met normale menstruasie of abnormale bloedvloeiing. Die mans word later beveel om nie doelbewus met ‘n vrou wat menstrueer seks te hê nie (Lev. 18:19), maar hier gaan dit waarskynlik om ‘n man wat dit waag in die hoop dat daardie tyd van die maand nog nie voluit aan die gang was nie.  Die man is daarom vir dieselfde tydperk as die vrou onrein, d.w.s. hulle kon nie aan die normale liturgiese en kultiese bedrywighede by die Tabernakel deelneem nie.

Die Hebreeuse woord bāśār (vlees/liggaam) word hier gebruik om die genitalieë met ‘n eufemisme te beskryf, want die woord word gewoonlik gebruik vir die beskrywing vir ‘n deel van die liggaam (vel of vleis – Gen. 2:21; Ps. 102:6; 1 Sam. 2:13; 17:44).  ‘n Mens kom slegs uit die konteks agter watter deel bedoel word.  Die woord word elders gebruik om die voorhuid (Gen. 17:11) of geslagsorgane (vgl. Eks. 28:42 – NAV vertaal daar eufemisties: “naaktheid”) aan te dui.  Hier in Levitikus 15 word bāśār gebruik om beide die geslagsorgaan van die man (Lev. 15:2) en die vrou (Lev. 15:19) aan te dui.

Terloops, hierdie riglyne is ook waarna Dawid en die priester Agimelek by die heiligdom in Nob verwys.  Die priester wou nie vir die honger manne van die gewyde brood van die heiligdom gee weens die gevaar dat hulle onreinheid hulle in gevaar sou stel dat die Here teen hulle optree nie.  In wese stel Dawid die priester gerus dat sy mans nie seksueel aktief was nie, en selfs al sou hulle die vorige aand ‘n nagtelike saadstorting gehad het, was hulle teen hierdie tyd al rein soos die wet dit bepaal het: “Soos altyd wanneer ek gaan oorlog maak, is vrouens vir ons verbode en daarom is die liggame (bāśār) van die manskappe rein. Al is dit ook ’n gewone onderneming, is die liggame (bāśār) vandag tog rein.” (1 Sam. 21:4-5).

Vir normale afskeidings kon lopende water (klere of gebruiksartikels van hout word gewas; die persoon kan bad) gebruik word in die reinigingsproses.  Die volgende dag was ‘n mens weer rein.  Kleipotte wat daarmee in aanraking kom, moes egter gebreek word.

Vir abnormale afskeidings het daar strenger reëls gegeld met ‘n langer tydperk van afsondering wat nodig was om reinheid te herstel.  Die reiniging word in hierdie abnormale gevalle ook voltooi met offers vir versoening by die Tabernakel: twee duiwe as ‘n sondeoffer en ‘n brandoffer.

In ‘n laaste mededeling van die Here aan Moses en Aäron word dié reinheidsvoorskrifte afgesluit met ‘n allesomvattende opdrag wat eintlik ook die hele rituele reinheidsgedeelte van Levitikus 11-15 afsluit:  “Julle moet die Israeliete streng laat hou by hierdie reinheidsvoorskrifte, anders sal hulle dalk my heiligdom wat by hulle is, ontwy. As dit gebeur, sal hulle sterwe.”

Dit is duidelik dat al die wette net een doel voor oë het, en dit is om die Israeliete te beskerm teen God se heiligheid in die Tabernakel, sodat hulle die heiligdom nie miskien deur hulle onreinheid ontheilig nie, en as gevolg daarvan sterwe nie.

Boodskap: Jesus roep ons op tot eerbaarheid en reinheid in die huwelik

Ons het in hoofstuk 12 kennis geneem van die feit dat die reëls vir bloedvloeiing in die NT deur Jesus opgehef is met sy genesing van die vrou wat vir twaalf jaar aan abnormale bloedvloeiing gely het (Mark. 5:25-34).  Die boodskap van die NT is daarom by wyse van die verband wat in hierdie hoofstuk tussen bloedvloeiing en die ander afskeidings getrek word, ook op enige afskeidings van seksuele aard van toepassing, of dit nou normaal of abnormaal gebeur.  Jesus genees en verklaar rein.  Hy het gelowiges vrygemaak van die bande waarmee die reinheidsvoorskrifte hulle gebind het.

Dit beteken egter nie dat die beginsels van die reinheidsvoorskrifte daarmee versaak word nie.  Elke gelowige word nog steeds deur die NT opgeroep om met verantwoordelikheid om te gaan met hulle seksualiteit, hetsy in die huwelik of daarbuite.

Soos Paulus skryf: “Julle ken die voorskrifte wat ons op gesag van die Here Jesus aan julle oorgedra het. Dit is die wil van God dat julle heilig moet lewe. Weerhou julle van onsedelikheid (porneias – seksuele immoraliteit van enige aard, insluitende prostitusie). Elkeen van julle moet weet dat hy met sy vrou heilig en eerbaar moet saamlewe.”  (1 Tess. 4:2-5).  Taal wat herinner aan Levitikus se klem op heiligheid en eksplisiet met die voorskrifte van die Here Jesus self verbind word.

Daarom beveel die Hebreërskrywer ook alle gelowiges: “Laat die huwelik in alle opsigte eerbaar wees en die bed onbesmet; want God sal hoereerders en egbrekers oordeel.” (Hebr. 13:4 – OAV).

Hy spoor gelowiges hiermee spesifiek aan om in hulle seksuele gedrag altyd die keuse teen ongetroude seks (pornous – fornication – enige seks tussen ongetroudes) en owerspel (moichous – enige buite-huwelikse seks van getroudes) te maak.  Hy gebruik die taal van die “onbesmette bed” (koitē amiantos) wat duidelik ‘n metafoor begrond op die reinheidsvoorskrifte van Levitikus 15 is.  Amiantos beteken om rituele onrein te vermy, in dié geval seksuele onreinheid, maar word in dié konteks gebruik om die gelowiges teen morele onreinheid van óf seks vóór die huwelik óf buite die huwelik te waarsku.  Die agtergrond is die Levitiese reinheidsvoorskrifte vir seksualiteit.

En let op dat hy verder duidelik uitspel dat mense wat nie eerbaar is in die huwelik nie en die “bed besmet” onder die oordeel van God staan.

Ons sal goed doen om ons swak etiese standaarde rondom seksualiteit en die huwelik te lig en in lyn te bring met die God wat enige seks as ongetroude of enige owerspel as getroude ten sterkste afkeur.  Dit begin by ons eie gehoorsaamheid.  Dit sluit in wat ons ons kinders leer.