Die fundamentele vertrekpunt in etiese sake
Ek het in my stiltetyd vanoggend stilgestaan by Romeine 13:8-14. Ek is net weer getref deur die feit dat die fundamentele vertrekpunt in etiese sake die liefde bly. As Paulus etiese riglyne wil neerlê vir die gelowiges in Rome dan begrond hy dit in die een deel van die wet van God wat saamgevat kan word in die liefdesgebod: “Jy moet jou naaste liefhê soos jouself.”
Let op hoe hy dan vier gebooie uit die tweede deel van die wet aanhaal, sonder om dit volledig te doen, want hy gebruik dit net as illustrasie van die feit dat enige gebod eintlik dié motivering het. Die motivering van die liefde geld immers enige ander gebod wat met etiese sake te doene het. En die motivering is, sê Paulus: “Die liefde doen die naaste geen kwaad aan nie.”
So, as jy die liefdesgebod uitvoer, as jy jou naaste liefhê soos jouself en sorg dat jy jou naaste geen kwaad aandoen nie, sal jy nie egbreuk pleeg nie (7de gebod); sal jy nie moord pleeg nie (6de gebod); sal jy nie steel nie (8ste gebod); sal jy nie begeer nie (10de gebod). Positief gestel:
- Jy sal dus getrou bly vir en in die huwelik wat God se plan vir menslike seksualiteit is. Want jy doen jou naaste geen kwaad aan nie. Jy het jou naaste lief soos jouself. Jy gun hom of haar om God se plan vir seksualiteit na te volg. Jy sal alles in jou vermoë doen om self egbreuk te vermy, en jou naaste te help om nie in die strik van egbreuk te val nie deur heilig te lewe.
- Jy sal dus jou naaste se lewe beskerm en hom nie vermoor nie. Want jy doen jou naaste geen kwaad aan nie. Jy het jou naaste lief soos jouself. Jy gun hom of haar die lewe wat God vir ons almal gegee het. Jy sal alles in jou vermoë doen om te keer dat jy of iemand anders ’n lewe wederregtelik neem.
- Jy sal dus tevrede wees met wat jy het en nie iets van iemand anders steel nie. Want jy doen jou naaste geen kwaad aan nie. Jy het jou naaste lief soos jouself. Jy gun hom of haar die gawes wat God vir hulle gegee het. Jy sal alles in jou vermoë doen om te keer dat jy of iemand anders ’n besittting van iemand anders vervreem.
- Jy sal dus tevrede wees met wie jy is en nie iets van iemand anders begeer wat jou nie toekom nie. Want jy doen jou naaste geen kwaad aan nie. Jy het jou naaste lief soos jouself. Jy gun hom of haar die lewe wat God vir hulle gegee het. Jy sal alles in jou vermoë doen om te keer dat jy of iemand anders deur begeertes iets van iemand anders besoedel of beduiwel.
Dit is waarom Paulus sê dat ons niemand iets verskuldig moet wees nie, behalwe om mekaar lief te hê. Want hierdie tipe liefde staan bo-oor alles. Dit rig ons denke en ons dade teenoor mekaar.
Dit is ook waarom Paulus daaraan byvoeg dat hierdie besef van die liefde ons sal laat ophou met die werke van die duisternis, en die wapens van die lig sal laat opneem. Die liefde leer ons immers dat ons welvoeglik moet lewe soos dit in die daglig hoort. Daar moet geen drinkery en uitspattigheid, geen ontug en onsedelikheid, geen rusie en jaloesie wees nie. Dit doen die naaste kwaad aan en dwarsboom die gebod tot naasteliefde.
Nee, sê Paulus, ons moet lewe soos volgelinge van die Here Jesus Christus en nie voortdurend daarop uit wees om ons sondige begeertes te bevredig nie, die dinge wat hy natuurlik al van Romeine 1 af uitspel. Ons moet hierdie begeertes deur die Gees doodmaak, soos hy in Romeine 8 uitspel, en ons liggame as ’n heilige offer vir die Here gee, soos hy in Romeine 12 uitspel op voetspoor van die beweegoffer van die Leviete as dienaars van die Here in Numeri 8, sodat ons aanbidding en gemeenskap met God en mekaar sinvol en gepas kan wees.
View all posts in this series
- Die brief aan die Romeine - October 20, 2010
- Romeine 1 – God spreek mense vry enkel en alleen omdat hulle glo - October 21, 2010
- Die wet in die 3 Formuliere van Eenheid
- Romeine 2 – Die innerlike lewe lei na goeddoen eerder as die wetsvoorskrifte - October 22, 2010
- Romeine 3 – God gee vryspraak sonder onderskeid aan elkeen wat glo - October 25, 2010
- Romeine 4 – Die genade van geloof - October 26, 2010
- Beoefen vandag Lectio Divina - October 27, 2010
- Romeine 5 – Vryspraak lei tot vrede en vrye toegang - October 28, 2010
- Romeine 6 – Om vir God te lewe en nie vir die sonde nie - October 29, 2010
- Romeine 7 – Die Gees is die agent van verandering, nie die wet nie - November 1, 2010
- Romeine 8:1-17 – Die Gees getuig saam met ons gees dat ons kinders van God is - November 2, 2010
- Romeine 8:18-39 – As God vir ons is, wie kan teen ons wees - November 3, 2010
- Romeine 9-11 – Die Jode se volle getal sal gelowig word - November 4, 2010
- Romeine 12 – Ons het ’n paar kopskuiwe nodig - November 5, 2010
- Romeine 13 – Julle moet mekaar liefhê - November 8, 2010
- Romeine 14 – Aanvaarding eerder as argumente - November 9, 2010
- Romeine 15-16 – Aanvaar mekaar soos Christus julle aanvaar het - November 10, 2010
- Die fundamentele vertrekpunt in etiese sake - September 9, 2017
- Word verander deur die vernuwing van julle gemoed - June 13, 2018
- Uitverkiesing en die eindoordeel - September 6, 2018
Discover more from Bybelskool
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
Jan Louw
Wat jy sê oor die fundamentele vertrekpunt in etiese sake is baie verhelderend. As jy jou naaste liefhet sal jy nie …
Moet ons nie ook die tweede deel van die liefdesgebod ook byvoeg as dit gaan oor die beoordeling van etiese sake nie? Jy moet ook die Here jou God liefhê. God het ook ‘n opinie en Hy vra gehoorsaamheid. Dit gaan nie net oor my naaste nie, maar ook oor God.
Josef het gesê: Gen 39:9 Daar is niemand wat in hierdie huis meer gesag het as ek nie. Meneer het niks van my teruggehou nie, behalwe vir u, want u is sy vrou. Hoe kan ek so ‘n verkeerde ding doen? Ek sal mos teen God sondig!”
Dit het dus vir hom in die beoordeling van die situasie gegaan oor sy baas en ook oor God.
Chris van Wyk
Jy is reg, maar ek het binne Paulus se argument in daardie perikoop probeer bly. In die vorige perikoop bring Paulus die eerste deel van die wet in spel in terme van die owerhede. Albei dele van die wet is dus van toepassing, ook in etiese sake.
Andre de Villiers
Ek is bly jy haal die saak aan Chris, en ek stem saam met jou basiese vetrekpunt. Vir my is die vraag: Het liefde nie inherent reels nie, “maak” dit nie die reels nie? Baie mense sal redeneer dat te vaag is om te se liefde is die vertrekpunt, want dit is te wyd. Maar liefde het sy eie grense en mense weet wanneer daar liefde is of nie. Mense ervaar liefde (of die gebrek daaraan) sonder dat die reels vir hulle uitgespel word. Kinders leer dit by ouers aan voordat hulle kan lees, skryf of praat. Die begrip liefde is omvattend en het onderafdelings soos respek, meelewing, dienslewering, opoffering vir ander, verdraagsaamheid, in die bres tree vir mekaar, teregwysing en vermaning van mekaar, ens. Mense wat teregwys met liefde se teregwysing word aanvaar want die konteks van hulle gedeelde lewe dra die teregwysing op die regte manier oor. So dra liefde in homself alles wat nodig is om die reels daar te stel. Liefde is vol reels, maar nie so dat dit nodig is om alles as voorwaardes uit te spel nie.
In ons lewens egter wil ons liefde laat inpas by ons definisies van waar ons lewe plaasvind (in ons kontekste). Liefde moet tot sy reg kom
* in die huwelik – soos ons die huwelik definieer.
* in ons kultuurverhoudinge – soos ons ons kultuur definieer
* in ons opvoedingspatrone in ons huise en skole – soos ons opvoeding definieer
Ek gaan my punt met die praktiese voorbeeld probeer verhelder: My dogter wil ‘n naelring laat inskiet. Ek se NEE, dit pas nie by jou nie, dis lelik, dis die Here se tempel en jy wys dat jy Hom nie liefhet deur jou liggaam lelik te maak nie. Sy se: Die Here het my lief en het vir my hierdie liggaam gegee om te waardeer en mooi te maak. Hy dink ek is mooi daarmee. Wie van ons is reg? Elkeen vanuit ons eie hoek gekyk kan reg wees (dws met al die ander filters waarmee ons na die wereld kyk en nie net suiwer teologies nie). Suiwer telogies gekyk moet ons miskien net se hierdie is nie ‘n wesenlike saak nie en mekaar in liefde verdra en vorentoe lewe. Vanuit die Here se hoek? Het hy nie alle mense, die met naelringe en die daarsonder, die met neusringe en die daarsonder, die met ander velkleure en kulture, die met ander tale, ens ewe lief nie?
Dit is ons wat liefde moet toelaat om ons horisonne te vergroot. Ons moet nie liefde in ons definisies daarvan moet laat inpas nie. Ons moet liefde ‘n kans gee sonder voorwaardes.
Chris van Wyk
In jou beskrywing van die liefde lê alreeds die antwoord opgesluit. Sonder ‘n beskrywing weet ons nie wat is liefde nie. Ons het ‘n maatstaf nodig of onderafdelings of voorbeelde aan die hand waarvan ons dit kan beskryf. En ‘n mens kan dit óf met jouself en jou eie ervaring as referent of maatstaf beskryf. Óf jy kan die Bybel se openbaring van die liefde, beide in die persoon van God en in sy riglyne vir die lewe, as referent of maatstaf beskryf. Hoewel ‘n mens kan verskil oor ‘n naelring, sal sy moeilik kan verantwoord hoe die Here sou kon reken dat sy met ‘n naelring haar liggaam mooier maak. Sy is die enigste referent. As sy die dag swanger raak, sal sy wens sy het nooit dié idee gehad nie! Velkleur, en kultuur en taal is iets wat jy ontvang, daarom val dit fundamenteel in ‘n ander kategorie van beoordeling. Liefde sonder voorwaardes bestaan egter nie. Die enigste keuse wat ons het, is om die definisies daarvan te meet aan iets, en dan is jy terug by my aanvanklike beredenering. Dit is óf ervaring óf openbaring.