Tag: Konings

Ons sien hier ‘n kant van God wat ons nie maklik eien nie.  Die God wat ons in Jesus ken as die vergewingsgesinde, die een wat belowe dat Hy ons sonde so ver van ons af sal verwyder as die ooste van die weste af is, dié God besluit om Juda uit sy teenwoordigheid te verwyder.

Hoekom?  Uiteraard was dit weens die konings van dié tyd, Jojakim en na hom Jojagin, wat volhard het in die sondes van hulle voorvaders.  Jojakim het byvoorbeeld die Woord van God geminag deur dit te verbrand (Jer 36) en die woord van Jeremia in die wind geslaan. Maar volgens die skrywers van Konings was dit veral weens die sonde van Manasse en die onskuldige bloed wat hy in Jerusalem vergiet het:

“en die Here wou dit nie vergewe nie.”

Let op dat Josia die “boek van die verbond” nie alleen lees nie.  Man en muis is saam met hom in die huis van die Here en sluit saam met hom ‘n verbond met die Here om Hom te volg en sy riglyne met hulle hele hart en siel te gehoorsaam.  Die Bybel is nie vir individue in die eerste plek nie, dit is vir gemeenskappe wat saam die Here wil dien.

Let ook op dat dit hierdie tipe gesamentlike lees is wat die verandering voorafgaan en inlei.  Josia begin diepgaande hervormings in die stad gefokus op die tempel en tempel-diens, sowel as in die ander stede van Juda gefokus op die hoogtes.  Hy betrek ook die priesters van die ander stede by sy hervormings, hoewel hy ‘n onderskeid tussen hulle en die priesters by die tempel in Jerusalem tref.

Ek sien twee bewegings raak in hierdie hoofstuk.

Aan die een kant is daar die groeiende bewuswording by koning Josia dat die volk regtig ver afgedwaal het van God se pad, wat tot daadwerklike praktiese toewyding en geestelike hervormings lei.

• Dit begin met sy herstelwerk aan die tempel, die plek waar God Homself openbaar – let op hoe sy optrede ooreenkom met een van sy grootjies, Joas (2 Kon 11-12).
• Dit verdiep met die ontdekking van die wetboek, die plek waar God sy wil openbaar – darem ontstellend dat die priesters die Woord van God letterlik verloor het, terwyl hulle met die werk van die tempel aangegaan het!
• En dit word prakties met die geestelike onderskeiding wat Gulda aan die dag lê deur die lewende woord van God vir Josia uit te lê.

Manasse was nou werklik ’n afvallige koning in direkte kontras met sy pa Hiskia.  Dit is asof Manasse ’n lys gemaak het van alles wat vorige konings verkeerd gedoen het, en dit een vir een uitgevoer het.  Deur sy lang regeringstyd was daar regtig niks positiefs wat die skrywers van Konings kon kry om van hon te sê nie.  Hulle ignoreer selfs die klein verhaaltjie van hoop waarvan 2 Kron 33 vir ons vertel.  Hoekom?  Want, met die Baäl-godsdiens regdeur die Asjera-aanbidding tot by kinderoffers het hy die Here uitgetart en geminag met die “stinkende afgode” en die einde van die volk se tyd in Jerusalem verhaas.  Konings oordeel daaroor baie skerp.

Manasse se naam beteken: “die een wat laat vergeet” en sy ouers het heel moontlik ’n baie positiewe verwagting van dié seun van hulle gehad.  Hy het egter die naam deur die modder gesleep deur die volk van God te laat vergeet.

Hiskia word koning in Juda en vir die eerste keer is daar ’n koning wat ’n ongekwalifiseerde regmerkie agter sy naam kry.  Hy gehoorsaam die Here in alles, selfs in die vernietiging van die hoogtes wat so ’n knaende probleem vir die volk van die Here reg deur die koningstyd was.  Interessant genoeg maak die koperslang van Moses (Num 21) ook hier sy opwagting, maar as ’n afgodsbeeld, wat Hiskia daarom met reg verwoes.  Dit is darem tragies as die dinge van God belangriker as God self raak en selfs aanbid word!

Geen wonder dat Hiskia voorspoedig was nie, want die Here was by Hom op ’n manier wat net nie moontlik was met van die vorige konings van Juda nie. En stukkie vir stukkie kry hy dit reg om sy onafhanklikheid terug te wen van die Assiriërs en Filistyne.

Agas word koning in Juda en volg nie die voorbeeld van sy pa, Jotam nie.  Hy loop die pad van die konings van Israel, nie net in terme van die afgodsoffers nie, maar selfs deur die offer van sy eie seun.  Hy gaan ook ’n verdrag met die opkomende Assiriërmag van Tiglat-Pileser III aan om die uitdaging van die Arameërs en die Noord-ryk af te weer, die sogenaamde Siro-Eframitiese oorlog (Jes 7), en dompel Juda nie net in die skuld daardeur nie, maar bring ook van die Aramese godsdiensgebruike terug na Jerusalem na ’n besoek aan Damaskus. Let op hoe die priesters saamwerk om die heiligdom van God te ontheilig en hoe Agas ter ere van homself offer.  Ten spyte van die profeet Jesaja se ernstige aandrang dat hy op die Here moet vertrou en nie op die Assiriërs nie, kan hy homself nie so ver kry om God te vertrou nie.

Hoewel Hosea, die 19de koning van Israel, minder kras geoordeel word as die konings van Israel voor hom, ten spyte selfs van die feit dat hy Peka vermoor het om die troon te bestyg, is hy die laaste koning van Israel in wie se tyd die ballingskap uiteindelik ’n werklikheid word vir die 10 noordelike stamme in die jaar 722 vC.  Die genadetyd het uitgeloop vir Israel.  Hosea verbreek sy aanvanklike ooreenkoms met Salmaneser, koning van die Assiriërs, deur nie belasting te betaal nie, en by Egipte (koning So van die Nyldelta, nie die farao nie) hulp te soek, en word gevange geneem, en na drie jaar se beleg, word Samaria ingeneem en die Israeliete na Assirië weggevoer.

In ’n vinnige opeenvolging van 5 konings word die verhaal van Israel se wel en wee verder vertel, met 2 konings van Juda se verhale wat dit omraam en begin en afsluit.

Asarja van Juda, ook Ussia genoem (2 Kon 15:13; 2 Kron 26), het ’n baie lang regering gehad, hoewel ’n groot deel daarvan in afsondering was, weens melaatsheid wat hy weens ’n oortreding in die tempel opgedoen het (2 Kron 26). Dit is in sy sterfjaar dat Jesaja as profeet geroep is (Jes 6).  Dit is treffend die kontras tussen koning Ussia wat hom vergryp aan God se heerlikheid en gestraf word daarvoor, en Jesaja wat met ontsag vervul word deur God se heerlikheid en daardeur as profeet geroep word.  Die boodskap is duidelik: die konings faal die Here, en Hy doen sy werk deur die profete!

Sy seun Jotam het koning geword van Juda na sy dood, en moes onder andere die uitdaging van Peka van Israel en Resin van die Arameërs trotseer, waarvan ons ook in die profesie van Jesaja lees (hfst. 7), wat op die bekende belofte van die Immanuel wat uit ’n maagd gebore sou word, uitloop.

In teenstelling met Ussia, het Sagaria, seun van Jerobeam, weer net 6 maande geregeer in Samaria voor hy deur Sallum vermoor is, net soos die Here voorspel het.  Sallum is op sy beurt na net meer as ’n maand deur Menahem vermoor, ’n besonder wrede koning, wat selfs swanger vroue laat opsny het.

Hoe treffend beskryf die profeet Hosea dié tyd: “Waar is jou koning dan nou? Laat hy jou help in al jou stede! Waar is jou regeerders van wie jy gesê het: ‘Gee vir my ’n koning en amptenare’?  ‘Ek gee vir jou ’n koning in my toorn en Ek vat hom weg in my woede!’” (13:10-11)

En die oordeel van die Here word in geen onsekere taal uitgespreek nie: “Hulle het hulle eie konings aangestel sonder my goedkeuring, hulle het leiers aangestel wat Ek nie erken nie. Hulle het vir hulleself afgodsbeelde gemaak van hulle silwer en goud, maar dit sal vernietig word. Samaria, jou goue kalf is afstootlik! My toorn het losgebreek teen Samaria. Hoe lank sal hulle voortgaan om onrein te bly 6as hulle dan deel is van Israel? En daardie ding, dit is deur ’n ambagsman gemaak, dit is nie ’n god nie! Van die kalf van Samaria sal daar net splinters oorbly.” (8:4-6).

’n Groot wêreldmag was egter aan die opstaan, die Assiriërs, onder leiding van Pul (15:19) of Tiglat-Pileser III (15:29), wat ’n ander beleid as vorige maghebbers gevoer het. Hulle het telkens mense in ballingskap weggevoer om die gebiede wat hulle verower het, onderdanig te hou.

Menahem moes aan hom belasting begin betaal wat eintlik die skrif aan die muur was vir die Noord-ryk.  Sy seun Pekahia is na net 2 jaar deur ’n sameswering van sy koningskap beroof deur ’n adjudant van hom, Peka, wat 20 jaar in Samaria geregeer het totdat ook hy vermoor is in ’n sameswering deur Hosea, in wie se tyd die ballingskap gebeur het, waarvan ons verder in hoofstuk 17 sal lees.

Die goeie werk wat Joas gedoen het, word voortgesit deur sy seun Amasia.  Nie net het hy gedoen wat reg is in die oë van die Here, maar hy voer ook die wet van Deuteronomium 24:16 uit, dat kinders nie vir die vaders se sondes gedood mag word nie, deur die amptenare wat sy pa vermoor het, dood te maak, maar die kinders te laat leef.  Hy was ook effektief teen die Edomiete, hoewel hy steeds nie die hoogtes vernietig het nie, wat hom verkwalik word.  Hy misreken hom egter lelik met Joas van Israel deur hom tot ’n oorlog uit te lok en lelik tweede te kom.  Hoewel Joas sy lewe spaar is dit ten koste van ’n deel van die muur rondom Jerusalem en ’n groot klomp goud en silwer uit die huis van die Here.  Ook ’n paar gyselaars is na Samaria geneem, waarskynlik om te verseker dat hulle aan hom belasting betaal.

Dieselfde lot wat sy pa getref het, ’n sameswering, tref egter vir hom ook, heel waarskynlik vanweë die dwase oorloë wat hy onderneem.  Sy vlugtog help niks nie, en hy sterf in Lakis.  Sy seun Asarja word koning, maar ons lees ons in hoofstuk 15 verder oor sy regering.

Met die dood van Joas van Israel word Jerobeam II koning van Israel en hy geniet ’n baie lang regeringstyd, trouens, hy was heel moontlik hulle beste koning, ten spyte van die feit dat hy steeds, soos sy voorsate, doen wat verkeerd is in die oë van die Here.  Die Konings skrywers dig darem een goeie ding aan hom toe, die herstel van ’n groot deel van die Dawidiese grense van Israel, wat Damaskus (histories gesproke het hulle weer ’n handelsarea daar gehad) en Hamat weer onder Israelitiese gesag gebring het.

Dit word egter steeds toegeskryf aan die genade van die Here wat deur die profesie van die profeet Jona aan Israel verkondig is.  Daarby het dit ekonomiese welvaart gebring wat tot ’n groot kloof tussen ryk en arm sou lei, wat veral deur die profeet Amos aangespreek is.  Amos se voorspelling dat Jerobeam deur die swaard sou val (Amos 7:11) word nie vir hom waar nie, maar wel vir sy nageslag, Sagaria (2 Kon 15:10).  Kort hierna het die ballingskap vir die Noord-ryk van Israel gekom, waarna daar geen herstel meer moontlik was nie.

Die verhaal van Joahas en Israel se wel en wee word in hierdie hoofstuk ietwat vreemd vertel met vers 10-13 wat bes moontlik beter aan die einde van die hoofstuk sou pas, en die verhaal van die redder wat nie regtig goed inpas in die lewe van Joahas self nie, eerder in die lewe van Joas, sy seun, of Jerobeam II, sy kleinseun.

Dit is onduidelik wie die redder was en wanneer die uitkoms gekom het.  Dit kan wees dat verwys word na Elisa se profesie aan Joahas se seun Joas, wat inderdaad teen die Arameërs geveg het en drie oorwinnings behaal en ’n paar stede teruggewen het van Ben-Hadad, seun van Gasael, af.   Dit kan ook Jerobeam II wees, Joas se seun, wat hy na sy oupagrootjie vernoem, waarvan ons spesifiek lees dat hy Israel gered het (hfst. 14).  Ander geleerdes dink dat na die opkomende Assiriese mag verwys word wat die Arameërs se mag begin inperk het.

Hoe dit ook al sy: beide Israel en Juda (hfst. 12) lei in hierdie tyd onder Gasael van die Arameërs, soos Elisa voorspel het.  Maar Joahas, ten spyte daarvan dat hy nie afgewyk het om sonde te doen nie, smeek die Here om genade.  En die Here verhoor sy gebed en gee ’n redder.  Tog word steeds negatief oor sy lewe geoordeel, omdat hy in die weë van Jerobeam gewandel het, en, wil dit voorkom, weer ’n Asjerabeeld in Samaria opgerig het, nadat Jehu dit verwoes het.

Anders as Elia word Elisa soos ’n gewone mens siek en sterf.  Op sy sterfbed is daar ’n roerende en tegelykertyd onthutsende ontmoeting met Joas, waar Joas Elisa as die militêre fundi van Israel eer (“u was vir Israel die strydwa met sy ruiters”), en Elisa vir hom kwaad word omdat hy die simboliese aksie wat Elisa hom beveel swak uitvoer.

Let op hoe Elisa selfs in sy dood wonderwerke doen, met ’n lyk wat weer lewend word toe dit aan sy bene raak.  Sy sterflikheid word ironies genoeg daardeur beklemtoon, want hy staan nie self op nie.  Let ook op hoe die Here steeds die verbond met Abraham, Isak en Jakob in gedagte hou in sy genadige redding van Israel, ten spyte van die sondes van die koning.