Jeremia 18 – Maak julle lewe en julle dade reg
Die volgende drie hoofstukke het met mekaar verband. Hoofstuk 18 en 19 werk met twee verwante metafore van klei – die pottebakker wat die klei kan vorm soos hy dit goed dink en ’n gekoopte kleipot wat maklik gebreek kan word deur sy eienaar – wat albei God se soewereine mag oor die volk illustreer. Hoofstuk 18 en 20 bevat die laaste drie “Konfessies” van Jeremia – 18:18-23; 20:7-10; 20:14-18. Al drie hoofstukke word ook opgebou as ’n voortgaande en wederkerige gesprek tussen God, Jeremia en die volk.
Hoofstuk 18 bestaan uit drie dele:
- Die metafoor van die pottebakker wat die klei kan vorm soos Hy dit wil – 18:1-12
- God se klag oor die volk wat Hom vergeet het – 18:13-17
- Jeremia wat bid dat sy vyande tot ’n val sal kom omdat hulle nie op sy woord reageer nie – Jer. 18:18-23
18:1-12 – Die pottebakker kan die klei vorm soos Hy dit wil
Die volgende woord van die Here kom tot Jeremia in die pottebakker se huis waar die Here sy boodskap aan hom bekend maak deur iets wat op die skyf van die pottebakkerswiel misluk en toe iets anders van gemaak is soos die pottebakker dit wou hê.
Dit is presies wat die Here ook met nasies en koninkryke maak. Die mislukking van die nasie of koninkryk lê in hulle boosheid, en die sukses in hulle gehoorsaamheid. Straf en seën is voorwaardelik aan hulle verhouding met die Here verbonde.
Die Here gee daarom opdrag aan Jeremia om die volk voor te berei vir die ramp wat oor hulle sal kom. Hy sou graag wou hê dat hulle hulle van hul verkeerde lewe bekeer, dat hulle hul lewe en hulle dade sal regmaak, maar hulle wil nie, selfs sien hulle die gevolge van hulle dade raak: “Dit help nie. Ons wil lewe soos ons wil, elkeen wil sy eie koppige, slegte lewe lei.”
18:13-17 – God kla oor die volk wat Hom vergeet het
Die volk se afvalligheid is egter nie net vir hulleself ‘n probleem nie. Dit is, anders as met die pottebakker, vir die Here eintlik onverstaanbaar sleg, dat die volk Hom vergeet en op die ompaaie en ongebaande weë van afgodediens – “gode wat nie bestaan nie”! – begin loop het. Dit gebeur nie in die natuur dat sulke afstootlike dinge gebeur nie. Hoekom dan tussen God en sy mense?!
Dit is waarom die Here nie anders kan as om die volk te verlaat en uit sy land te verwerp nie. Soos die volk vir God nie wou erken nie, so sal Hy dit nie meer met hulle doen nie. Hy sal sy “rug na hulle toe draai en hulle nie raaksien nie”.
Jer. 18:18-23 – Jeremia bid dat sy vyande tot ’n val sal kom omdat hulle nie op sy woord reageer nie
Jeremia bid dan in sy vyfde “Konfessie” dat sy vyande tot ’n val sal kom omdat hulle nie op sy woord reageer nie. Dit in reaksie op die skinderveldtog van sommige van die Jode teen Jeremia wat sê: “Daar sal altyd priesters wees om ons die wil van die Here te leer en wyse manne wat vir ons raad kan gee en profete by wie ons die boodskappe van die Here kan hoor.”
Hy vra dat die Here hom sal help en nie sal toelaat dat goed met kwaad vergeld word nie. Hy bid dat die gat wat hulle vir hom grawe eerder hulleself tot ’n val sal bring. Hy doen dit onder andere omdat hy juis vir hulle ingetree het voor die Here, maar hulle dit nie na waarde geskat het nie, trouens nie na die boodskap van die Here soos hy dit vir hulle gebring het, geluister het nie.
Daarom vervloek hy hulle en vra dat die Here hulle nie sal vergewe nie en dat hulle sondes nie ongestraf sal bly nie. Hy sê selfs: “Tree teen hulle op terwyl U nog toornig is,” so ontsteld is hy oor die verwerping wat hy van hulle ervaar.
Boodskap
Die Here se soewereiniteit staan uit in dié hoofstuk. Hy kan met nasies en koninkryke maak soos Hy wil, hoewel dit uiteraard regverdig en billik is. Dit wentel om hulle verhouding met Hom al dan nie. Dit is ook waarop Jeremia staatmaak in sy gebed, dat die Here nie goed met kwaad sal laat vergeld nie. Hoofstuk 19 is ’n deel van God se antwoord aan Jeremia – dat hy Israel soos ’n kleipot sal breek – maar ook net ’n gedeelte. Ná die oordeel sal daar weer ’n tyd kom van genesing, en uiteindelik sal die gebed om vergelding vervang word deur die gebed van Jesus om vergifnis: “Vader, vergeef hulle, want hulle weet nie wat hulle doen nie.” (Luk. 23:34) Dit is in dié tradisie waarin ons staan.
Tags: Jeremia
Trackback from your site.
Koot
| #
Baie dankie vir hierdie uitleg. Die manier waarop u dit doen breek nie net nuwe betekenisse oop nie maar wys ook duidelik ooreenkomste en verskille.
Chris van Wyk
| #
Dit bly vir my net ‘n plesier en ‘n voorreg om met die uitleg van die Bybel besig te wees. Elke nuwe vraag wat ek kry, maak vir my self nuwe betekenisse oop.
Jan Louw
| #
Dankie vir ‘n deeglike stuk werk Chris!
Chris van Wyk
| #
Hi Audrey. Die Dordtse Leerreëls – ek plaas dit Saterdag – beklemtoon die volgende: “2.1.5 Verder is dit die belofte van die evangelie dat elkeen wat in die gekruisigde Christus glo, nie verlore sal gaan nie, maar die ewige lewe sal hê. Hierdie belofte moet aan alle volke en mense, aan wie God na sy welbehae die evangelie stuur, sonder enige onderskeid verkondig en bekend gestel word, met die eis tot bekering en geloof.” Talle en talle tekste in die Bybel verseker ons dat as jy in Jesus Christus glo, is jy gered, is jy uitverkies, en het jy die ewige lewe as ‘n geskenk van God ontvang – Joh 1:12; 3:36; 10:28; Rom 10:9-13; 1 Joh 5:10-13. Dit vra van ons doodgewoon om die Here met ons hele hart te aanbid, omdat Hy ons dié groot gawe gegee het, en in bekering en geloof te leef. En Hom te vertrou dat Hy ons sal bewaar om te kan volhard tot die einde toe. Ons sekerheid lê in Hom.
Audrey
| #
Hallo ds. Chris, die hele uitverkiesing spook al heelweek by my, ek het in n baie Geestelike huis en famielie groot geraak en dit voel as groot mens, raak die bybel moeiliker al leer mens elke dag en dit maak verskriklik bang, doen ek God se wil? Lewe ek reg? Maar nie te min, die skrifte van die week het my so laat wonder of ek gekies gaan word, en of my lewe waarlik reg gelewe word, Maandag se skrif het my so hard geslaan dat ek nie eens woorde gehad het nie, die woord sê moet nie onsteld wees nie, maar ek weet nie wat dit vir my beteken nie, die troos is meer dat ek nogsteeds moet glo, vertrou, lief hê en goed doe en so ook God prys, en dat ek glo dat ek verlos sal word. Maar dit laat mens nogsteeds wonder of ons altyd reg doen en God se wil, en vir die eerste keer in my lewe laat dit my verskriklik bang.
Chris van Wyk
| #
Ja, dit is tragies en hartseer. Genadetyd het sy perke waar mense hulle teen God verset. Gelukkig was daar ook hier ‘n Daniël wat die Here op sy beloftes geneem het, die Here om vervulling gevra het, en het ‘n nuwe genadetyd aangebreek vir Juda. Só was dit reg deur die eeue. Met Jesus. Met die Gees. Met die kerk. En al gaan die streep vir hierdie wêreld wel eendag getrek word, en sal die ongelowiges die vuur van die tweede dood moet trotseer, sal die finale genadetyd wat deur die nuwe hemel en nuwe aarde aanbreek vir ewig hou! En in Jesus het ons deel daaraan. Watter vreugde!
Elna
| #
Wat `n tragiese verhaal is dit nie in Konings nie ! My hart is skoon seer saam met die Here sin! Is daar nie maar altyd parralelle in ons lewe nie?
Dankie vir die bybelskool Chris.
Voorspoed vir jou!
Elna
Jan Louw
| #
Waardevolle werk hierdie oor die wet Chris. Dankie daarvoor.
Chris van Wyk
| #
Hi Gerhard. Ek het ‘n langer artikel geskryf wat jy ook kan lees daaroor. Die antwoord op jou vraag is die volgende:
Die woord vir wet (nomos) kom 32 keer voor in Paulus se brief aan die Galasiërs. Dit wys hoe ‘n belangrike konsep dit vir hom was. In al die verwysings na die wet bedoel Paulus die hele wet – die Tora, die Pentateug, die eerste vyf boeke van die Bybel. Daarom praat hy ook van die “boek van die wet” (Gal 3:10), en die “hele wet” (Gal 5:3,14).
Chris van Wyk
| #
Hi Haidi. Ek het kortliks daaroor geskryf in Levitikus 16 – Die Groot Versoendag bring versoening met God en reiniging van die sonde. Hier is ‘n bietjie meer:
Levitikus 16 beskryf die versoening en reiniging van die volk aan die hand van drie seremonies. In die eerste seremonie is ‘n bul as sondeoffer en ‘n ram as brandoffer vir die hoëpriester en al die priesters as versoening geslag. In die tweede seremonie is twee bokramme as sondeoffer gebruik – die een is geslag, die ander weggejaag – wat versoening gedoen het vir al die sondes van die Israeliete en ook reiniging gebring het deurdat die sonde simbolies weggejaaag is. In ‘n derde en laaste seremonie is ‘n skaapram as brandoffer gebring wat die versoening voltooi het vir die hele volk in die teenwoordigheid van die Here.
In die tweede seremonie is die twee bokramme as volg hanteer:
1. Die een bokram is geloot om geoffer te word “vir die Here” en die bloed ook agter die voorhangsel ingeneem as teken van versoening.
2. Die ander bokram is geloot “vir Asasel”, maar moes bly lewe en is die woestyn ingejaag as teken van die reiniging en afstanddoening van die sonde: “So sal die bok al hulle sonde met hom saamdra na ‘n onherbergsame streek toe en daar in die woestyn moet hy agtergelaat word.” Die sonde is dus simbolies weggejaag en afgelê.
Die naam Asasel beteken “bok wat weggaan” wat waarskynlik sinspeel op die naam van ‘n vername bose gees, soos dit in die Intertestamentêre literatuur (bv. 1 Henog 8:1; 9:6; 10:4-8; 13:1-3 – lees dit hier) en die Talmoed beskryf word. Asasel was daarvolgens die leier van die “seuns van God” wat in Genesis 6:1-4 gesondig het.
Hierdie handeling met Asasel het die betekenis gedra dat daar van die sonde afstand gedoen is, dat dit teruggegee is aan die bron daarvan en dat die Israeliete daarmee van die bose se invloed gereinig is.
Die uitspraak in Spreuke 28:13 verwys waarskynlik na die geestelike betekenis daarvan: “Hy wat sy oortredinge bedek, sal nie voorspoedig wees nie; maar hy wat dit bely en laat staan, sal barmhartigheid vind.”
Paulus se uitspraak in 2 Timoteus 2:19 kan ook hiermeer verbind word: “Die Here ken die wat syne is; en: Laat elkeen wat die Naam van Christus noem, afstand doen van die ongeregtigheid.”